کمالی سروستانی: پیر تاریخ، به تاریخ پیوست
خبر پارسی – کوروش کمالی سروستانی، مدیر دانشنامه فارس پس از خبر درگذشت دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، اظهار داشت، از زمان شنیدن این خبر ناگوار هنوز در بهت هستم. کمالی سروستانی در گفت‌وگو با خبرنگار ادبیات خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بیان کرد: پیر تاریخ، به تاریخ پیوست، شیوه نوشتن‌اش، دل‌انگیز و خواندن آثارش، لذت‌بخش بود. صمیمی و ساده و دوست‌داشتنی و مهربان بود. او افزود: در فراغ بسیاری از بزرگان سخن گفت و مقاله نوشت. به ایران عشق می‌ورزید و به زادگاهش نگاهی ویژه داشت. تحقیقات ارزنده استاد در زمینه ایرانشناسی در بیش از ۶۰ کتاب و صدها مقاله ثبت شده است. ایرانیان امروز با فقدان استاد، گنجینه‌ی تکرارناپذیری از تاریخ و خاطره را از دست داده‌اند. او تصریح کرد: استاد از «سیر تا پیاز» تاریخ ایران را می‌دانست، بازیگران «کاخ سبز» را می‌شناخت. «تن آدمی» را شریف می‌دانست و هفت را به عنوان نماد عددی مقدس در «خاتون» و «آسیا» و «نای» و «اژدها» و «کوچه» و «آسمان» و «قلم» روایت می‌کرد. در بیش از ۱۰ کتاب، تاریخ و جغرافیا و بزرگان کرمان را ثبت و در ۵۰ کتاب دیگر، تاریخ ایران را به زیبایی روایت کرد. کتاب «تلاش برای آزادی» که نشانه‌ای از نگاه گسترده او به فرهنگ و تاریخ ایران‌زمین بود، در سال ۱۳۴۷ برنده جایزه یونسکو شد. کمالی همنین خاطر نشان کرد: استاد باستانی پاریزی دانشی‌مردی بود که موشکافانه رسم دانش‌اندوزی را شایسته و بایسته به رهروان این سیر می‌آموخت. پژوهشگری پر شور بود که التهاب کشف و دانستن، کنکاش و یافتن، او را حتی در آخرین روزهای زندگی رها نمی‌کرد. همیشه می‌خواست بداند و بنویسد. کلاه و عصا و عینک و کت و شلوار استاد برای دوستانش خاطره‌انگیز و در ذهن ماندگار است و اگر امروز ایرانیان و پژوهشگران تاریخ و ادب و هنر از حضور انفسی استاد محروم شده‌اند، نام و آثار آفاقی ایشان چون «حضورستان»ش پیوسته در فرهنگ این سرزمین مانا خواهد بود. وی در پایان سخنانش گفت: آنچه برای فرهنگ‌ورانی چون استاد پاریزی اهمیت بیشتری دارد زیستن، پس از مرگِ فائق‌شده بر جسم است. زیستن در آینده، زیستن در اندیشه و زیستن در تاریخ. و بی‌تردید استاد با آثار و یاد و مهرش در تاریخ این سرزمین ماندگار خواهد بود. دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی مورخ، نویسنده، پژوهشگر، شاعر، موسیقی‌پژوه و استاد بازنشسته دانشگاه تهران، صبح امروز ۵ فروردین در سن ۸۹ سالگی درگذشت.
به گفته دختر دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، استاد در یک ماه اخیر از بیماری کبد رنج می‌برده است.
استاد باستانی پاریزی در سوم دی ماه ۱۳۰۴ ه.ش در پاریز، از توابع شهرستان سیرجان در استان کرمان متولد شد. وی تا پایان تحصیلات ششم ابتدایی در پاریز تحصیل کرد و در عین حال از محضر پدر خود مرحوم حاج آخوند پاریزی هم بهره می‌برد.
پس از پایان تحصیلات ابتدایی و دو سال ترک تحصیل اجباری، در سال ۱۳۲۰ تحصیلات خود را در دانشسرای مقدماتی کرمان ادامه داد و پس از اخذ دیپلم در سال ۱۳۲۵ برای ادامهٔ تحصیل به تهران آمد و در سال ۱۳۲۶ در دانشگاه تهران در رشتهٔ تاریخ تحصیلات خود را پی گرفت.
باستانی پاریزی به گواه خاطراتش از نخستین ساکنان کوی دانشگاه تهران (واقع در امیر آباد شمالی) است.
در ۱۳۳۰ از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد و برای انجام تعهد دبیری به کرمان بازگشت و تا سال ۱۳۳۷ خورشیدی که در آزمون دکتری تاریخ پذیرفته شد، در کرمان ماند.
او دوره دکترای تاریخ را هم در دانشگاه تهران گذراند و با ارایه پایان‌نامه ای درباره «ابن اثیر» دانشنامه دکترای خود را دریافت کرد.
وی کار خود را در دانشگاه تهران از سال ۱۳۳۸ با مدیریت مجله داخلی دانشکده ادبیات شروع کرد و تا سال ۱۳۸۷ استاد تمام وقت آن دانشگاه بود و رابطه تنگاتنگی با این دانشگاه داشت.
فعالیت های فرهنگی
شوق نویسندگی وی در دوران کودکی و نوجوانی در پاریز و با خواندن نشریاتی مانند حبل‌المتین، آینده و مهر برانگیخته شد. باستانی، اولین نوشته‌های خود را در سال‌های ترک تحصیل اجباری (۱۳۱۸ و ۱۳۱۹) در قالب روزنامه ای به نام باستان و مجله‌ای به نام ندای پاریز نوشت، که خود در پاریز منتشر می‌کرد و دو یا سه مشترک داشت.
اولین نوشته او در جراید آن زمان، مقاله‌ای بود با عنوان «تقصیر با مردان است نه زنان» که در سال ۱۳۲۱ در مجله بیداری کرمان چاپ شد. پس از آن به عنوان نویسنده یا مترجم از زبان‌های عربی و فرانسه مقالات بی‌شماری در روزنامه‌ها و مجلاتی مانند کیهان، اطلاعات، خواندنی‌ها، یغما، راهنمای‌کتاب، آینده، کلک و بخارا چاپ کرده است.
اولین کتاب باستانی پاریزی پیغمبر دزدان نام دارد که شرح نامه‌های طنزگونه شیخ محمدحسن زیدآبادی است و برای اولین بار در سال ۱۳۲۴ در کرمان چاپ شده‌است. این کتاب تا کنون به چاپ شانزدهم رسیده‌است. وی بیش از شصت عنوان کتاب تألیف و یا ترجمه کرده‌است. کتاب‌های باستانی پاریزی برخی شامل مجموعه برگزیده‌ای از مقالات وی هستند که به صورت کتاب جمع‌آوری شده‌اند و برخی از ابتدا به عنوان کتاب نوشته شده‌اند.
از میان نوشته‌های او، هفت کتاب با عنوان «سبعه ثمانیه» متمایز است که همگی در نام خود عدد هفت را دارند، مانند خاتون هفت قلعه و آسیای هفت سنگ. بعدا کتاب هشتمی با عنوان هشت‌الهفت به این مجموعه هفت‌تایی اضافه شده‌است.
به جز کتب و مقالات، باستانی پاریزی شعر هم می‌سرود و اولین شعر خود را در کودکی در روستای پاریز و در آرزوی باران سروده بود. منتخبی از شعرهای خود را در سال ۱۳۲۷ در کتابی به نام «یادبود من» به چاپ رسانده است.
باستانی پاریزی بیش از ۴۰ عنوان کتب در زمینهای مختلف از جمله کرمان شناسی به چاپ رسانده است.
به گزارش ایسنا، آیت الله جعفری نماینده ولی فقیه و امام جمعه کرمان و علیرضا رزم حسینی استاندار، با صدور پیامی عروج روح بلند چهره ماندگار ایران و فخر کرمانیان استاد باستانی پاریزی را تسلیت گفتند.
مراسم تشییع پیکر دکتر محمدابراهیم باستانی پاریزی، ساعت ۹ صبح، پنجشنبه ۷ فروردین از مقابل دانشکده ادبیات دانشگاه تهران آغاز خواهد شد.
