خاتمی افتخار انسانیت/ مروری بر برخی دیدگاه های فرهنگی سید محمد خاتمی درانتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶/ فرهنگ و هنر از نان شب واجب تر است
خبر پارسی – فرزاد صدری – سال ۷۶ وقتی سید محمد خاتمی با دیدگاه های فرهنگی پا به عرصه انتخابات گذاشت کمتر کسی پیروزی او را متصور می شد.شیوایی کلام و منطق او در سخنرانی ها چنان زیبا و قابل فهم بود که همه اقشار جامعه از عامی تا نخبه را جذب خود کرد.کلام او پس از ریاست جمهوری در خارج از مرزها نیز خریدار پیدا کرد و دنیا به احترام جمهوری اسلامی کلاه از سر برداشت.
دوستی تعریف می کرد یک بار در جاده مجبور شده با ماشین سنگین به مقصد برسد.در طول مسیر با راننده ماشین سنگین همکلام می شود و از ادبیات بسیار دلنشین و زیبای او شگفت زده!راننده که متوجه تعجب وی می شود به او می گوید:از وقتی خاتمی رئیس جمهور شده لحن و کلام راننده ها نیز بهتر شده!می گفت:آن راننده محترم مدعی بود امکان ندارد سخنرانی خاتمی را از دست بدهد نه او که بسیاری از هم صنفانش دل در گروه جادوی کلام خاتمی داشتند…
هیچکس نمی تواند عظمت و شگفتی آفرینش آثاری که ماناترین لحظه های تاریخ این ملت را در زمینه های گوناگون رقم زده اند،کتمان کند.کدام انسان اندیشمندی است که نداند خلق بهترین آثار فرهنگی و هنری بهترین بستر فرهنگی را می طلبد و از این دریچه است که اهل فرهنگ همیشه به ایرانی آباد،فرهنگی و مترقی و زمینه ای سالم جهت طرح اندیشه های بزرگ انسان ساز می نگرند.آنها که در پای طومار بلند تمدن بشری نامشان «افتخار انسانیت» است.
مروری بر برخی دیدگاه های فرهنگی سید محمد خاتمی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۷۶ به ما یادآور می کند چرا امثال سید محمد خاتمی نامشان «افتخار انسانیت» است؟
یادآور می شود تمام دیدگاه های فرهنگی سید محمد خاتمی که در پائین آمده برگرفته از روزنامه سلام در طول مدت انتخابات دوم خرداد ۷۶ است.
*عمده ترین مشکل بر سر راه رشد و توسعه فعالیت های فرهنگی،غلبه سیاست زدگی و اقتصاد گرایی است که راه را بر توجه به مقوله «فرهنگ» تنگ کرده است.
*مدیریت فرهنگی خود متولی حرکت های فرهنگی نیست،بلکه وظیفه اصلی اش ایجاد زمینه برای جریان حرکت های فرهنگی است.مدیریت فرهنگی مطلوب باید توان تشخیص جریان های مطلوب و نامطلوب را با نظر به تفکر اسلامی،توسعه همه جانبه و تجهیز ملی برای مقابله با تهاجم فرهنگی داشته باشد و زمینه رشد جریان های مطلوب و افول جریان های نامطلوب را فراهم کند.یعنی تفکری که جوشش را در جامعه سامان دهد.
*تبادل فرهنگی با فرهنگ غرب همچون فرهنگ هر جای دیگر امری لازم و طبیعی است.فرهنگ ها در طول تاریخ همواره در تبادل با یکدیگر رشد و توسعه یافته اند.
*نهاجم فرهنگی یک واقعیت مسلم است و بهتر است آن را تهاجم بی فرهنگی یا تهاجم ضد فرهنگی بخوانیم.این تهاجم جدید نیست و سابقه ای طولانی دارد.البته هر چه جریان های فرهنگی اصیل در جامعه تقویت شوند،بر حجم تهاجم نیز افزوده می شود.اما در عین حال،تنها راه مقابله با تهاجم نیز تقویت همین جریان های اصیل است.
*اگر قصد دستیابی به استقلال واقعی سیاسی و اقتصادی داریم،راهی جز استقلال فرهنگی نداریم و این به معنای ایستادگی در برابر تهاجم ضد فرهنگی بیگانه است.این مهم ممکن نمی شود جز از طریق استقرار در مقتضات فرهنگی خودمان و این ممکن نیست جز اتکا به تفکر اسلامی.
*انکار «تهاجم ضد فرهنگی غرب» از بیرون مرزها،نشانه «عدم بصیرت» است.لیکن همچنان که گفته شد زمینه های موجود در جامعه شرایط لازم را برای موثر واقع شدن این تهاجم فراهم می کند.
*یکی از عمده ترین عوامل ایجاد زمینه برای تاثیر « تهاجم ضد فرهنگی غرب» ،ایجاد غفلت نسبت به حقیقت این تهاجم با اِعمال نگاه ساده انگارانه نسبت به این مفهوم است.تبدیل ماهیت این تهاجم به پدیده ای سطحی،حقیقت تهاجم فرهنگی غرب را در پرده نگه می دارد.
*تهاجم فرهنگی یعنی «استفاده از ابزار فرهنگ با اراده سیاسی برای سست کردن پایه های درونی و معنوی انقلاب و نظام».
*به نظرم همیشه تهاجم فرهنگی،اراده سیاسی است که پشت یک محمل و محور فرهنگی قرار می گیرد.
*سست کردن پایه های انقلاب و بازگشت منافع از دست رفته و همچنین استیلای فرهنگی و تقویت منافع سرمایه داریِ کشوارهای غرب از اهداف این تهاجم(فرهنگی) است.
*تقویت درون و ایستادگی در برابر برون را باید سرلوحه عمل قرار دهیم.
*فرهیخنگان فرهنگی به مثابه سرداران مقابله با «تهاجم ضد فرهنگی غرب» مهمترین عناصر جریان ساز فرهنگی هستند.حضور و حیات موثر فرهیختگان فرهنگی،مستلزم وجود فضای با طراوت و سالم فرهنگی است و در غیر این صورت،ایشان میدان عمل تخواهند یافت و جامعه از آثار ایشان بی بهره می ماند.
*آثار فرهنگی و هنری جامعه اگر اصیل باشد،همچون آینه ای روبروی افق ها و آرمان ها و خلاصه تفکر حاکم بر جامعه است.
*هیچ برنامه ای در ابعاد سیاسی،اجتماعی و فرهنگی نمی تواند موفق باشد،مگر اینکه مسائل جوانان را مد نظر داشته باشد و جوان ها را به طور جدی در فعالیت ها مشارکت دهد.
*آفرینش انسان بر اساس تنوع است.باید به تنوع رسمیت داده شود.طوری که همه درک کنند،نظام اسلامی ما این تنوع را پذیرفته است.
*باید همگی احساس کنیم در دوران رقابت،بدون وجود رقیب نمی شود کار کرد.
*با آن گرایش های تنگ که عده ای خودشان را «عین نظام» می دانند و مخالفانِ خودشان را «مخالفان نظام» معرفی می کنند،نمی شود مملکت را به خوبی پیش برد.
*ما در دنیایی هستیم که مرز گذاشتن و حصار کشیدن برای «اندیشه» کار بسیار دشواری است.
هنر
*هنر به عنوان خالص ترین،عمیق ترین و موثرترین صورت تبیین اصالت های فرهنگی،طبعا مهمترین جبهه ایستادگی در برابر تهاجم ضد فرهنگی غرب است.
*گاهی یک اثر هنری چشم انداز شفاف تری از مختصات یک جامعه بدست می دهد تا هر اثر دیگر.
*فرهنگ و هنر حکم نان شب را ندارد و از سویی از نان شب واجب تر است،ناچار لازم است مورد حمایت دولت قرار گیرد.
*سینما از آن جهت که مخاطب فراوان دارد و از حاصل همه هنرها بهره می برد،فرصت نفوذ فراوان بر مخاطب دارد.در کشور ما با توجه به جمعیت فراوان جوان و تلاش و تجربه سال های پس از انقلاب و جایگاه بدست آمده در داخل و خارج از کشور،سینما یکی از موثرترین و موفق ترین میدان های رویارویی با تهاجم ضد فرهنگی غرب است.
*سینمای ملی لازم است همچنان نسبت به مسائل اجتماعی و سیاسی جامعه در حال توسعه ایران،حساس باشد و همواره نقش و رسالت سیاسی – اجتماعی خود را ایفا کند.
از سوی دیگر بقای سینمای ملی،احراز هویت مستقل فرهنگی هنری است و از سوی دیگر مواجهه با مخاطب در احراز هویت مستقل فرهنگی آن،نقشی موثرایفا می کند.
*آفات سینمای ملی عبارتند از : ۱ – عوام زدگی – ۲ تفوق وجه اقتصادی بر وجه فرهنگی ۳ – دوری از میدان احراز فرهنگی مستقل ۴ – عمل نکردن به رسالت فرهنگی،سیاسی و اجتماعی خود.
مهمترین وجه متمایز خاتمی اخلاق و ادب بود، چیزی که پیامبر گرامی اسلام برای آن مبعوث شده بود.