رونمایی از تندیس دکتر احمد اقتداری

خبر پارسی- نقل از گریشنا: تندیس دکتر احمد اقتداری در ساختمان دایره‌المعارف بزرگ اسلامی نصب شد.

به گزارش هنر آنلاین تندیس احمد اقتداری ساخته امیرمحمد قاسمی‌زاده (نیا) به پاس بیش از ۵۰ سال پژوهش برای خدمت به فرهنگ ایران و پژوهش در زمینه خلیج فارس در مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی با حضور اعضای هیات علمی مرکز دایره‌المعارف کاظم بجنوردی ، دکتر کیانی ، دکتر احمد اقتداری و همسرشان ، دکتر محمدرضا شفیعی کدکنی رونمایی شد.

این مجسمه توسط امیر محمد قاسمی زاده ساخته و در سالن اصلی آن مرکز نصب شد ، روبروی این مجسمه، سردیس دیگری از ایرج افشار توسط این هنرمند ساخته شده که در قرار دیگری و مراسم ویژه‌ای پرده برداری خواهد شد.

مراسم رونمایی از تندیس دکتر احمد اقتداری ساعت ۱۴ روز چهارشنبه نهم بهمن ماه ۱۳۹۲،در محل دائرهالمعارف بزرگ اسلامی  با حضور جمعی از پژوهشگران، اندیشمندان و فرهیختگان کشور برگزارشد.

ابتدا دبیر اجرایی مراسم، دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ، مشاور عالی مرکز ضمن خوشامد گویی به میهمانان گفت: رونمایی از تندیس دکتر اقتداری به پاس بیش از ۶۰ سال فعالیت و تلاش صادقانۀ ایشان در عرصه های علمی،پژوهشی و فرهنگی به ویژه در حوزۀ خلیج فارس و تاریخ و فرهنگ محلی و جغرافیای تاریخی مناطق جنوب کشورمان صورت می گیرد.

این آیین با پخش آیاتی از کلام الله مجید و سپس سرود ملی جمهوری اسلامی ایران و سمفونی خلیج فارس آغاز شد.

 دکتر کیانوش کیانی هفت لنگ به عنوان اولین سخنران به معرفی و شرح زندگی دکتر اقتداری پرداخت.

اقتداری در تامین رفاه مردم جنوب می‌کوشید

دکترکیانی هفت لنگ بیان کرد: اقتداری از خاندان‌های قاجاری و از گراش لار در استان فارس است. وی تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در لار و شیراز گذراند و در سال ۱۳۲۷ رییس فرهنگ لارستان شد و چند دبستان و دبیرستان احداث کرد. در بهمن‌ماه ۱۳۲۷ که به شاه سوء‌قصد شد، اقتداری را به اتهام همدستی در این مساله دستگیر کردند که پس از مدتی تبرئه و آزاد شد. در سال ۱۳۲۸ به دلیل مسایلی اقتداری به تهران انتقال یافت. پس از آن، در جریان تنش‌ها و اختلاف‌های محلی در لار، محاکمه و به اعدام محکوم شد اما در دادگاه بعدی از این حکم نجات یافت. به‌طور کلی محبوبیت وی در منطقه دردسرها همچنین طرفداران و علاقه‌مندان بسیاری برای وی ایجاد کرد.

این پژوهشگر تاریخ در ادامه افرود: پس از این جریان‌ها اقتداری در دبیرستان‌های مختلف تهران، تاریخ و زبان فرانسه تدریس کرد. وی در تامین رفاه مردم منطقه‌اش می‌کوشید و پس از کودتای ۲۸ مردادماه ۱۳۳۲ به تدریس ادامه داد تا این که در خردادماه ۱۳۳۴ اجازه وکالت از دادگستری گرفت و دادیاری کرد. در سال ۱۳۴۸ از خدمات دولتی بازنشسته شد اما در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران به تدریس ادامه داد. وی مدتی نیز در کلاس‌های فرهنگ عامه استاد ابوالقاسم انجوی‌شیرازی تدریس کرد. در سال‌های بعد، درباره خلیج فارس و حقانیت ایران در برابر ادعاهای سیاسی به کشورهای بسیاری سفر کرد و منابع و اسناد بسیاری گردآوری کرد.

رییس پژوهشکده ابوریحان بیرونی گفت: هم‌اکنون استاد احمد اقتداری عضو شورای علمی دانشنامه خلیج فارس در دایره‌المعارف بزرگ اسلامی و از مشاوران این دانشنامه به‌شمار می‌آید. وی در سال ۱۳۸۷ اسناد، کتاب‌ها و عکس‌های بسیاری که از سواحل جنوبی گردآوری کرده بود به مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا کرد. اقتداری همچنین ۳۱ عنوان کتاب تالیف، تصحیح و ترجمه کرده که در حوزه‌های تاریخ، جغرافیا، ‌جغرافیای تاریخی جنوب ایران،‌ خلیج فارس، فرهنگ عامه، باستانشناسی، ادب فارسی و تاریخ محلی تدوین شده‌اند. ارزش آثار وی به‌دلیل وجود شواهد عینی جغرافیایی و تاریخی است که از منابع بااهمیت در صفحات جنوب ایران به‌شمار می‌آیند.

 احمد اقتداری پرچم دار وطن خواهی و ایران دوستی

سخنران بعدی این مراسم آقای سید کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی بود. اواظهار داشت: زندگی نامۀ پرشور استاد قرائت شد و لازم نیست مطلبی اضافه کنم تنها به یک مطلب خاص اشاره می کنم که عمر پر برکت اقتداری در معرفی خطّۀ جنوب و خلیج فارس سپری شد و انگیزۀ اصلی ایشان مسئلۀ وطن خواهی بود.کسی که وطن خواه نیست یعنی اهمیت به وطن، زادگاه و ملتش نمی دهد، پس علی القاعده به خانواده اهمیت نمی دهد. این آدم چگونه آدمی است؟ می شود گفت که فداکار است؟ وفای به عهد دارد؟ وفادار است؟ قابل اعتماد است؟ می شود گفت که او آدم با شرفی است؟ این آدم اخلاق ندارد. وطن خواهی و اهمیت دادن به هویت ملی جنبۀ معنوی دارد. اغلب این افراد وطن خواه اتفاقا مفلس هستند و دنبال مال نیستند. این افراد دنبال اعتقاد هستند اعتقادی که در عالم معنا می گنجد. اقتداری به عنوان یک وطن خواه خمیرمایه اش اخلاقی است او انسان باشرفی است.

او ادامه داد : امروز اگر تندیس ایشان را پرده برداری می کنیم به این علت است که ۶۰ سال از عمر با برکتش صرف خدمت به وطن شده است. در این راه جنگها و مبارزه ها کرده است. اقتداری فردی است که در راه اعتقاد و ایمان به کشور، مردم و فرهنگ کشورش، تمام عمر در این راه خدمت کرده و وظیفۀ ما این است که از چنین افراد نادر و ارزشمندی حمایت کنیم و جوانان را برای گام برداشتن در این راه تشویق کنیم، که این خود نشانۀ فرهنگ و وطن خواهی است.

رئیس مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی گفت: اگر انگیزه برای تلاش و فعالیت در راه وطن نداشته باشیم نمی توانیم به رشد و بالندگی دست پیدا کنیم.ایران دوستی به معنی همبستگی ملی برای بالا بردن ظرفیت ملی و شکوفایی فرهنگ ملی است که یکی از این پرچم داران آقای دکتر احمد اقتداری است و ان شاءالله ما شاهد موفقیت های ایشان باشیم.

 هیچ کس نمی تواند دربارۀ خلیج فارس تحقیق کند مگر آنکه به آثار استاد مراجعه کند

در ادامۀ این مراسم دکتر صادق سجادی، معاون پژوهشی مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی گفت: روز بزرگداشت احمد اقتداری است که سالیان دراز در خدمت ایشان بودیم. در تدوین دانشنامۀ خلیج فارس بنده با ایشان همکاری داشتم ناچارا کتابهای در مورد خلیج فارس را مطالعه می کردم تا حضور ذهن و سابقه ای در این زمینه داشته باشم و دکتر با احاطه و حافظ ای که داشتند نه تنها برای مسائل این حوزه شرح مبسوط می داد بلکه مدخل های متعدد و متنوعی در ارتباط با موضوع ارائه می کرد. احاطۀ استاد در مسائل خلیج فارس خصوصا تاریخ و جغرافیای این منطقه بر کسی پوشیده نیست. هیچ کس نمی تواند دربارۀ خلیج فارس تحقیق کند مگر آنکه به آثار استاد مراجعه کند.

دکتر سجادی دربارۀ آثار دکتر اقتداری گفت: آثار استاد را می توان به سه دسته تقسیم کرد،۱) آثاری که استاد تصنیف کرده اند و به رشتۀ تحریر درآورده اند، که این آثار حاصل مطالعات چند ده ساله ایشان و جزو منایع با ارزش است؛ ۲) آثاری که ایشان تصحیح و ترجمه کرده اند؛ ۳)استاد متخصص خلیج فارس است اما مانند هر ایرانی وطن خواه از ادبیات ایران غافل نبوده ونگاهی به قصص مثنوی و آثار عطار، اشعار شاعران لارستانی و باورهای مردم جنوب ایران نوشته اند و این نمایشگر طیف وسیعی ازآثار دکتر اقتداری است.

او ادامه داد: دانشنامۀ خلیج فارس که در سال ها پیش طراحی شد مدتی بنا به دلایلی متوقف ماند مجددابا همت آقای بجنوردی،تلاش وکوشش استاد اقتداری و افراد دیگر نظیر دکترکیانی مجددا به راه افتاده است که انتظار داریم به سرعت پیش برود وانشاءالله شاهد چاپ آن خواهیم بود.

  ماندگاری، اعتباری است

این مراسم با سخنرانی دکتر محمود اسعدی دبیر ستاد چهره های ماندگار ادامه یافت.

دکتر اسعدی اظهار داشت که استاد اقتداری به حق از چهره های ماندگار ایران هستند و از آقای بجنوردی برای برگزاری این مراسم تشکر کرد و ادامه داد که ویژه نامه ای با کمک اعضای مرکز منتشر کردیم و در آن به اهمیت دانشنامه ها تاکید نمودیم و تلاش شد که توجه مسولین به این قشر بیش از پیش شود.

این استاد دانشگاه گفت: چهره های ماندگارخبرنامه ای بود که به صورت برنامه ای تلویزیونی پخش می شد که آثار و احوال این عزیزان را به تصویر می کشید. در این برنامه چند ویژگی مستتر بود، به دلیل گسترۀ رسانه ای توانست مردم و مسولان را به این قشر متوجه کند. نگاه اصلی این بود که آمیختن این بزرگان به سیاست درست نیست و این مراسم بدون شرکت سران سه قوه اجرا شد. نکته بعدی پخش مستقیم مراسم بود

او ادامه داد: نیت آن بود که این عزیزان بهتر و بیشتر مورد توجه قرار گیرند. جوایز باید امکاناتی باشد که در اختیار آنها قرار گیرد. باید تمام امکانات برای این اساتید فراهم شود و به خوبی از آنها استفاده شود.

دبیرستاد چهره های ماندگار افزود: ما در سال ۱۳۸۰ برای اولین بار این برنامه را اجرا کردیم و تاکنون ۲۴۰ شخصیت در عرصه‌های مختلف علمی، فرهنگی و هنری گردآمده‌ بودند و باید مسوولان به‌عنوان مشاور از آن‌ها استفاده کنند. تجلیل از بزرگان از سنت‌های ماست که باید آن را به‌ویژه در عرصه رسانه ادامه دهیم. هدف این بود که آراء و آثار و دستاوردهای این چهره ها مورد استفاده قرار گیرد. در آخرین برنامه اهالی علم و دانش و فرهنگ و هنر در کنار هم جمع شدند و این به نگاه جدید و چند رشته ای کمک کرد.لزوم توجه به رشته های میان رشته ای که ما را از نگاه تک بعدی دور می کند.

وی در پایان گفت: ماندگاری، اعتباری است. ما هم دوست داریم که این را تبدیل به فرهنگ کنیم و این مراسم را برگزار کنیم تا بتوانیم به سهم خودمان توجه به اهمیت این عزیزان را در سطح رسانه گسترش دهیم.

 در این قسمت از مراسم دکتر کیانی هفت لنگ زیرنویس تندیس دکتر اقتداری را خواند.

متن زیرنویس تندیس به شرح زیر است:احمد اقتداری ۱۳۰۴ ه.ش / ۱۹۲۵م دانشمند و نویسنده توانا که تحقیق در وجوه و زوایای تاریخ و جغرافیا و فرهنگ پهنۀ بزرگ دریای پارس را سراسر عمر وجهۀ همت خویش ساخت، و این همه را برای اعتلای نام ایران و اثبات عظمت آن بر عهده شناخت. آنچه احمد اقتداری دربارۀ این کهن بوم و بر نوشته است، همواره بر تارک تحقیقات تاریخی و فرهنگی این سرزمین می درخشد.

 ارجاع به آثار دکتر اقتداری یک تندیس مجازی است که در تمام مطالعات حوزۀ خلیج فارس وجود دارد

 دکتر محمد باقر وثوقی استاد دانشگاه تهران و از شاگردان استاد اقتداری سخنران بعدی این مراسم بود.

این استاد دانشگاه گفت: آنچه من می گویم از موضع شاگردی است و دکتر اقتداری معلم خلیج فارس هستند و من ناگزیر آشنایی به آثار دکتر دارم یک نکته که در کل آثار ایشان است -اگرچه آثارشان مملو از نکات ظریف است- و آن امتیاز فراگیر بودن است. استاد تنها قلم به دست نگرفته بلکه قدم به قدم گشته و دیده و قلم را با قدم همزمان همراه کرده است. خلیج فارس را به عنوان یک پهنۀ واحد و مشترک دیده اند و وجهه مشترک تمان آثارشان که می تواند برای مردم و خوانندگان جوان الگو باشد فراگیر بودن مسائل خلیج فارس و نگاه تحقیقاتی به همۀ سواحل است.

وی افزود: کل شهرهای ساحل را از بندر جاسک تا بندر چابهار یکسان دیده ، نگاهشان ملی است نه محلی این امتیاز بزرگ باعث شده تحقیقات و آثار ایشان مورد ارجاع دیگر نویسندگان و محققان قرار گیرد و در این حوزه بیشترین ارجاع محققان داخلی و خارجی به مقالات ایشان است.

او گفت:در این ارجاعات یک تندیس مجازی از دکتراقتداری در تمام مطالعات حوزۀ خلیج فارس وجود دارد.

 جایزۀ دکتر اقتداری برای بهترین رساله درعرصۀ شناخت خلیج فارس ونواحی جنوب ایران

دکتر علی آل داود پژوهشگر بخش تاریخ مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی سخنران بعدی بود که به تجلیل از شخصیت استاد اقتداری پرداخت.

دکتر آل داود گفت: احمد اقتداری را باید فرزانه ایران شناس بخوانیم. او در شمار چند تن ایرانیان دانشمندی است که در دوران معاصر سراسر عمر با برکت خود را با شناسایی و شناساندن گوشه های ناشناخته سرزمین پهناور ایران گذرانده است. عشق واقعی وی به سبب تعلقات خانوادگی و وطنی، خطۀ جنوب ایران است و خود زادۀ گراش در منطقۀ لارستان فارس است که بزرگان و خوانین آن در راه حفاظت از آن از بذل مال و جان دریغ نورزیده اند.

وی ادامه داد: او بیش از ۳۰ جلد کتاب و مقدار زیادی مقاله نوشته است که بیشتر آنها راجع به خلیج فارس و مناطق مجاور آن به ویژه خوزستان و ایالت فارس است. دکتر در وصیت نامۀ مکتوب خود به صراحت خواسته است که وصی وی از مبالغ حق التالیف کتاب هایش هر ساله به بهترین رساله در عرصۀ شناخت خلیج فارس و مناطق جنوبی ایران جایزه ای داده شود.

این پژوهشگر تاریخ افزود: اقتداری کتابی با عنوان «خاطرات عمر» نوشته که صرفا خاطراتش نیست و بسیاری نکات ارزشمند اجتماعی در آن آورده شده که برای محققان علوم اجتماعی و تاریخ منبع بااهمیتی به‌شمار می‌آید. حرفه وکالت وی نیز در پژوهش‌ها و دفاع از عنوان خلیج فارس از سوی اقتداری بسیار به کار آمد.

دکتر آل داود در پایان گفت:اقتداری انسانی است صریح اللهجه و رک گو و حقایق را بسیار عریان و آشکار مطرح می کند، اما اگر پرده ظاهر شخصیت او را کنار بزنیم با انسانی صمیمی و مردم دوست ومواجه می شویم که جز سعادت و تعالی انسان ها به ویژه هم وطنانش به چیز دیگر نمی اندیشد.تا ایران دانشمندانی وطن پرست همچون اقتداری را در خاک خود پرورش می دهد که جز به تعالی وطن به چیز دیگری نمی اندیشند ایران و ایرانی جاودانه خواهد ماند.

در این بخش از مراسم در میان تشویق شایستۀ حاضران و دوستداران استاد، دکتر اقتداری به ایراد سخن پرداخت.

 آنچه کرده ام و آنچه گفته ام و آنچه نوشته ام، به نیت خدمت به نگاهبانی و پاسداری و استواری فرهنگ لایزال ایران بوده است

احمد اقتداری در مراسم رونمایی از تندیسش در بنیاد دائرهالمعارف بزرگ اسلامی اظهار کرد: از موسوی‌بجنوردی، عنایت‌الله مجیدی، حمید متقی، کیانوش کیانی، عبدالحسین آذرنگ، باقر وثوقی، محمود اسعدی، علی آل‌داود سپاسگزارم، همچنین قدردان امیرمحمد قاسم‌زاده که این تندیس را ساخت، هستم و بیت «من خود ای ساقی از این شوق که دارم مستم/ تو به یک جرعه دیگر ببری از دستم» از سعدی را به آن‌ها تقدیم می‌کنم.

استاد گفت: دوستان ایران دوست ایران مدار، هست ایران چون گران سنگ و حوادث چون سیل / بگذرد سیل گران سنگ و به جا ماند سنگ. من بنده ناچیز و ذره ای خرد و بی مقدار از این گران سنگ کوه پیکر آستان فراز شکوهمند بوده ام و آنچه کرده ام و آنچه گفته ام و آنچه نوشته ام، شاید به نیت خدمت به نگاهبانی و پاسداری و استواری فرهنگ لایزال ایران و پایندگی همین سنگ گرانسنگ و هماره در معرض سیل حوادث خوب و بد تطاول ایام در طول چهار پنج هزار سال بوده است و اگر توفیقی یافته ام نتیجۀ همدلی و همگامی و همراهی و هم قلمی مرحوم ایرج افشار و شما دوستان دل آگاه و دانشمند بوده است.

این پژوهشگر پیشکسوت با اشاره به همکاری‌هایی که با زنده‌یاد ایرج افشار داشت، گفت: هاتف اصفهانی می‌گوید: «چشم دل باز کن که جان بینی/ آن‌چه نادیدنی است آن بینی» و من زنده‌یاد ایرج افشار را به چشم دل در میان این جمع می‌بینم اما می‌خواهم وصف حالی نیز با مجسمه‌ام بگویم که «به عکس عمر من، ای عکس جاودانی باش/ نشانه‌ای ز غم و رنج و شادمانی باش/ در آن زمان که ز قبرم گیاه می‌روید/ به یادگار من و دوره جوانی باش»

وی گفت: اکنون در آستانۀ نود سالگی بدون لفاظی و بی ریب و ریا عرض می کنم از دفتر جهان ورق باد برده ام ولی سر خم می سلامت بشکست اگر سبویی به این امید شادی بخش که ایران بماناد و فرهنگ ایران بماناد، اگرچه من نمانم و نام و ننگ من نماند.

سپاسگزاری خودرا با مدد از حکمت شیخ اجل سعدی پایان می دهم و از لطف همه سپاسگزارم:

«گلی خوشبوی در حمام روزی/ رسید از دست محبوبی به دستم

بدو گفتم مشکی یا عبیری/ که از بوی دلاویز تو مستم

بگفتا من گلی ناچیز بودم / ولیکن مدتی با گل نشستم

کمال همنشین در من اثر کرد/ وگرنه من همان خاکم که هستم»

دکتر اقتداری در پایان سخنانشان از هنرمند جوان امیر محمد قاسم زاده که مجسمۀ اقتداری و ابن سینا و فردوسی را که در مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی است به دست هنرمند او ساخته شده تشکر کرد و سه کتاب، «بشنو از نی، برای من»، «بشنو از نی، نوای من »، «بشنو از نی، نیاز من» از آثار خود را به او هدیه کرد.

در پایان مراسم آقای سید کاظم موسوی بجنوردی از تندیس دکتر اقتداری رونمایی کرد و  دکتر کیانی از همسر فداکار دکتر اقتداری، آقای بجنوردی رئیس مرکز، آقای قاسم زاده هنرمند سازندۀ تندیس و تمامی اندیشمندان و پژوهشگران و دوستداران دکتر اقتداری برای حضور در این مراسم باشکوه تشکر کرد.

احمد اقتداری گراشی آموزگار، وکیل دادگستری، استاد دانشگاه و پژوهشگر در زمینه تاریخ و جغرافیای جنوب ایران و خلیج فارس است.

او در ۱۳۰۴ به دنیا آمد. پدرش مرتضی‌قلی خان اقتداری گراشی و مادرش انیس خانم بود. تحصیلات خود را در لار و شیراز انجام داد و وارد دانشکده حقوق دانشگاه تهران شد.

مدتی در دبیرستان‌های تهران و دانشسرای مقدماتی تدریس کرد و نیز به وکالت دادگستری پرداخت. همزمان به تحقیق در باره تاریخ منطقه لارستان پرداخت. به خاطر همین مطالعات و پژوهش‌ها به تدریس در رشته تاریخ دانشگاه تهران دعوت شد. او بعدها به خاطر پژوهش‌های خود به دریافت دکتری افتخاری از دانشگاه تهران نائل شد.

ازآثار او می‌توان به فرهنگ لارستانی، لارستان کهن، خلیج فارس، کشته خویش، از دریای پارس تا دریای چین، کاروان عمر، خاطرات سدیدالسلطنه، ترجمه الفوائد ابن ماجد اشاره کرد.  ذکتر اقتداری کتابخانه‌ شخصی خود را به مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی اهدا کرده بود. این تندیس در نزدیکی در این کتابخانه نصب شده است.

روزنامه آفرینش عکس صفحه اول خود در روز ۱۲ بهمن را به این مراسم اختصاص داد.