خبرپارسی – برگزیدگان دومین دوره جایزه ادبی «شیراز» طی مراسمی که بعد از یک سال تاخیر به دلیل شرایط ناشی از ویروس کرونا برگزار شد، معرفی شدند.
در این مراسم کوروش کمالی سروستانی، دبیر دومین جایزه ادبی «شیراز» ضمن تشریح ویژگی‌های این جایزه گفت: از نخستین طلیعه خلقت زاده شدند؛ در ساحتی به وسعت حضور یکان یکان ما در دالان تاریخ و در جغرافیایی به گستردگی هستی و به درازنای زمانی که نوع بشر خواهد زیست؛ و بدین معنا، داستان‌ها همراه با مسافرانی که مخلوقی خاکی بودند، زاده شدند و با هر دم و بازدم ما جوانه زدند، روییدند و با هر اندیشه ما ریشه زدند و با هر تخیل‌مان اوج گرفتند و بارور شدند و ما، همگی ما، راویان روایات و ناقلان داستان‌هایی شدیم که از بدو خلقت بر این کره خاکی در زیست فردی و جمعی خود آن‌ها را زندگی کرده؛ در مُخیَله پرورانده و در آرزوهامان نقش زده بودیم تا نقشی از خود باقی نهیم به فراخور حال و احوال‌مان؛ روایت‌هایی که هزاران سال در زندگی انسان نقش محوری داشته‌اند، درست از همان زمانی که نگاره‌های نقش‌شده بر دیوارهای غارها، صحنه‌های دراماتیکی را نشان می‌دهند که به احتمال، با داستان‌گویی شفاهی همراه بوده است. برخی روایتگر سوز و ساز عشقی و برخی راوی زَنجَموره‌های دهشتناک هجران و فراق و یا به بار نشستن حدیث آرزومندی‌هایی که منتهای انتظارمان از سرنوشتی است و هریک به زبانی؛ گاهی با بیان رنج‌ها برای پدیداری همدلی و گاهی با توصیف عشق و شادمانگی‌ها برای همراهی و گاه در آیینه طوماری که به قلم دیگری رقم می‌خورد، اما گویای حدیث نفس ماست.
مدیر «دانشنامه فارس» ادامه داد: در این میان اما، برخی هنوز مهر سکوت بر لب داشته، داستان‌های خود را روایت نکرده‌ایم، نه به زبان دل خود و نه در آیینه دیگر آثار، انگار داستان بسیاری از ما هنوز نقل نشده است؛ انگار هنوز هم باید گوش به زنگ راویانی بود که داستان‌های ناگفته ما را کشف کنند و بازگویند؛ از زبان دل ما، آرزومندی‌ها، دغدغه‌ها، آمال و رویاهای‌مان را خلق کنند و بازگویند.
او سپس درباره کارکرد داستان بیان کرد: راویان، هویت فردی و جمعی‌مان را بر جریده تاریخ این سرزمین، ثبت مدام کنند که بی‌پاره‌ای تردید، داستان هر فرد، گویای واقعیت‌های درونی اوست، داستان زندگی و هویت اوست؛ اندوخته‌ای عمیق از تصورات مشترک و مبنای عاطفی همسان درباره دیگر انسان‌ها که آگاهی‌بخشند و تمرینی به‌شمار می‌روند برای همذات‌پنداری و توان‌افزایی ذهنی و بی‌پاره‌ای تردید، داستان‌گویی، چه مثل قصه مادربزرگ‌ها ساده، چه روایتی دقیق و رسمی و پیچیده، واقعی یا رویا، راهی است برای شناخت و درک جهان اطراف‌مان. چنان‌که به باور روان‌شناسان و نظریه‌پردازان ادبی، داستان‌گویی گونه‌ای بازشناختی رویدادهایی است که ذهن را ورزیده می‌کند، و به ما اجازه می‌دهد که جهان پیرامون را شبیه‌سازی کنیم و راهبردهای مختلف را در موقعیت‌های گوناگون اجتماعی متصور شویم. توالی اتفاقات و صحنه‌هایی که در ذهن‌مان شکل می‌گیرند، بیانگر میزان تغییر تفکر و رشد و پویش‌مان هستند. می‌توانیم از طریق آن‌ها شخصیت حقیقی خودمان را کشف کنیم یا حداقل کمی از آن را بشناسیم.
کمالی افزود: بر این قرار، بی پاره‌ای تردید، شیراز و مردمانش، هنوز داستان‌های ناگفته بسیاری دارند؛ داستان‌هایی که از بطن سرزمینی فرهنگ‌مدار زاده شده؛ در قالب کاراکترهای مردمانش نمود یافته و در وسعت زندگی آن‌ها بازتاب یافته است؛ داستان‌هایی که با روح و جان این شهر در زیست انفسی و آفاقی مردمانش جاری شده است.
او همچنین گفت: شیراز هنوز داستان تکوین و تکامل خود و زندگی بزرگانش را بازگو نکرده است؛ گوش به زنگ داستان‌های زندگانی سعدی و ماجراجویی‌ها و عاشقانگی‌ها و خرداندیشی‌های اوییم در جمع مردمانی که تلخ و خوش زندگانی را با او به تجربه نشسته‌اند؛ چشم‌انتظار داستان‌های سر به مهر ستیزها و خلوت‌گزینی‌های حافظ؛ شطح و طامات روزبهان و اسرار پرگهر شیخ راز؛ داستان سیبویه و شاهداعی و عرفی و لسانی و فغانی و مکتبی و حمیدی و … هزاران هزار شیخ و صوفی و رند و شاعر و فیلسوف و دانشمند و حاکم و عاشقی که در این بهشت شرق، شیراز پرآوازه، زیسته‌اند و ما، به خامۀ جان دوست می‌داریم‌شان! داستان هزاران کتیبه و الواح بازمانده از تاریخ زندگانی مردمانی که به قدمت تاریخ این سرزمین بر اندیشه، آگاهی و بخردی آن افزوده‌اند!
کمالی ادامه داد: جایزه ادبی «شیراز» بر آن است تا با همراهی داستان‌نویسان معاصر از زاویه دید دیگری طرحی نو دراندازد، طرحی از نوعِ ادایِ رسالت و ماندگاری و انجمن ادبی شیراز در پی آن است که در سال ۱۴۰۰ سومین دوره خود را با داوری آثار منتشرشده در سال‌های ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ برگزار کند و علاوه بر بخش ملی و عمومی جایزه ویژه‌ای نیز برای داستان یا رمان‌هایی که زمان و مکان و حوادث آن‌ها به فرهنگ شهر شیراز می‌پردازد اختصاص دهد.
در این مراسم همچنین سیروس رومی، عضو هیات موسس و دبیر انجمن ادبی شیراز ضمن ارائه گزارشی درباره چگونگی تشکیل انجمن‌های ادبی در این شهر و شکل‌گیری جایزه ادبی «شیراز» گفت: ضرورت تشکیل انجمن‌های ادبی همواره حس می‌شد و کلاس‌های داستان گلشیری بر این ضرورت مهر تایید زد. بر این اساس، کلاس‌های داستان‌نویسی برگزار شد و نشست‌های داستانی فارغ از معیارهای انجمن شکل گرفت و خانه‌های داستان‌نویسان جایگاه تبادل نظر شد.
او افزود: در شیراز رشد داستان اعجاب‌انگیز است؛ در دوران مختلف داستان‌نویسی ایران ردپای شیرازی‌ها کاملا مشخص و تاثیرگذار بود. نمود درونی داستان شیراز موفق و این شهر از گذشته تا امروز یکی از قطب‌های موثر و قابل اعتنا بود و ضرورت ساماندهی جایزه‌ای در حوزه داستان حس می‌شد.
رومی سپس درباره شکل‌گیری جایزه ادبی «شیراز» گفت: برای تشکیل این جایزه، چند نشست و برنامه ناکام ماند تا در سال ۱۳۹۶ نخستین دوره جایزه ادبی «شیراز» ویژه داستان برگزار شد. در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۵ فراخوان جایزه دوسالانه داستان منتشر شد و در رشته «رمان» و «داستان کوتاه» درخواست ارسال آثار شد. آثار زیادی به دبیرخانه برگزاری جایزه رسید که قابل پیش‌بینی نبود. داوران در سه مرحله به بررسی داستان‌ها پرداخته و هیئت مدیران جایزه ادبی «شیراز» دور اول جایزه را با موفقیت برگزار کردند و با توجه به وضعیت ناشی از کرونا، امروز با تاخیری ناخواسته، برگزیدگان دوره دوم این جایزه معرفی شدند.
ابوتراب خسروی، نویسنده، عضو هیات داوران و دبیر بخش رمان دومین دوره جایزه ادبی «شیراز» نیز ضمن برشمردن ویژگی‌های جایزه ادبی «شیراز» گفت: در دومین دوره انتخاب رمان جایزه ادبی «شیراز» با تشریک مساعی و آرای بیش از ۳۰ نفر از منتقدین و نویسندگان ادبیات داستان کشور انجام گرفت و در این بخش به اتفاق آرای هیات داوران رمان‌های «شکوفه عناب» نوشته رضا جولایی و «راهنمای مردن با گیاهان دارویی» نوشته عطیه عطارزاده هر دو از نشر چشمه مورد تقدیر قرار گرفت و رمان «بند محکومین» نوشته کیهان خانجانی از نشر چشمه به‌عنوان اثر برگزیده دومین دوره جایزه ادبی «شیراز» در بخش رمان شناخته شد.
محمد کشاورز، نویسنده، عضو هیات داوران و دبیر بخش مجموعه داستان نیز در این مراسم گفت: ۳۰ نفر از چهره‌های سرشناس ادبی و صاحب‌نظر در ارزیابی داستان کوتاه باشنده نقاط مختلف ایران به‌عنوان داوران دومین جایزه ادبی شیراز از میان مجموعه داستان‌های منتشرشده در سال‌های ۹۶ و ۹۷ که مورد مطالعه آنان قرار گرفته بود، پس از ارزیابی و طی جدول مشخصی به این آثار نمره دادند.
او افزود: پس از جمع‌بندی و معدل‌گیری آرای گروه داوری توسط هیئت اجرایی به اتفاق آرای هیات داوران دو مجموعه داستانی «او» نوشته محمد کلباسی نشر چشمه و «هفت‌گنبد» نوشته محمد طلوعی نشر افق مورد تقدیر هیات داوران دومین دوره جایزه ادبی «شیراز» قرار گرفتند.
کشاورز ادامه داد: به اتفاق آرای هیات داوران مجموعه داستان «زخم شیر» نوشته صمد طاهری نشر نیماژ به‌عنوان مجموعه داستان برگزیده دومین دوره جایزه ادبی «شیراز» انتخاب شد.
همچنین صمد طاهری، برگزیده بخش مجموعه داستان این جایزه پس از دریافت تندیس جایزه ادبی «شیراز» گفت: من زاده آبادانم و ۲۰ سال از زندگی‌ام را در آن‌جا گذراندم و ۴۰ سال است که در شیراز زندگی می‌کنم. نوستالژی من در نخستین داستان‌هایم زادگاه اولیه‌ام بود که عقل و احساسم را پرورش داده بود. شیراز اینک زادگاه دوم من است و فضاهای جنوبی داستان‌هایم کم‌کم شیرازی شده‌اند.
او در مورد مجموعه داستان «زخم شیر» هم گفت: در «زخم شیر» یک بار دیگر پس از سال‌ها به موضوع جنگ بازگشتم. بازگشت به دورانی که مرزنشینان میهنم در مواجهه با تحمیل جنگ باید به انتخاب می‌رسیدند. انتخاب میان اشیایی که به آن نیاز داشتند. انتخاب میان حیوانات خانگی که با آنان گذران زندگی می‌کردند. این مجموعه داستان روایتگر این اتفاقات در روزگار سختی است که انسان باید انتخاب می‌کرد که چه چیزهایی را رها کند و چه چیزهایی را باید به هر قیمتی با خود همراه کند.
بر اساس گزارش رسیده، در ادامه کیهان خانجانی، برگزیده بخش رمان جایزه ادبی «شیراز» برگزاری این مراسم در شیراز را نشان‌دهنده توجه به شمال، جنوب و مرکز ایران دانست و این‌که دیگر تهران تنها شهر اتفاقات بزرگ فرهنگی نیست.
او همچنین جایزه‌اش را به انجمن داستان چهارشنبه‌ها در رشت تقدیم کرد.
