خبرپارسی – اظهارات نسنجیده و غیر کارشناسی فردی که خود را بازرس انجمن بهداشت و ایمنی مواد غذایی ایران معرفی کرد و پخش آن در یک برنامه تلویزیونی و در فضای مجازی واکنش هایی به دنبال داشت و موجی از نگرانی را در جامعه ما ایجاد کرد.
طرح این موضوع , واکنش محافل و مجامع رسمی و از جمله مجامع علمی کشور را برانگیخت و به دنبال آن , ارگان های مسئول با تکذیب موضوع , به روشنگری پرداختند و آمارها و ارقام بیان شده را فاقد اصالت دانستند ، اما تاثیر سوء این اظهارات غیر علمی و غیر کارشناسی قطعا تاثیر بلند مدت بر چگونگی مصرف شیر و لبنیات می گذارد و با کمال تاسف سرانه مصرف شیر در جامعه ما را که بسیار کم است باز هم کاهش خواهد داد.
این اولین بار نیست که پخش اظهارات غیر کارشناسی و غیر علمی تیشه بر ریشه اعتماد عمومی و سلامت مردم می زند و استخوان شکننده زن و مرد و پیر و جوان جامعه ایرانی را در معرض پوکی و فرو ریزی بیشتر قرار می دهد و بخصوص خانواده را از بابت سلامت فرزندان خود نگران می کند و این نگرانی باعث ایجاد تاثیر منفی بر روند رشد مطلوب آینده سازان کشور می گذارد و می تواند نسل بعدی را به صورت ملموس تحت تاثیر قرار بدهد.
نباید فراموش کنیم که در گذشته نیز اظهارات مشابهی در مورد برخی از مواد لبنی ذکر گردید که متاسفانه جامعه را به راه مصرف لبنیات بعضا غیر بهداشتی و خیابانیسوق داد که در واقع بیراهه ای بیش نبود و به جای ارتقای سلامت افراد, باعث به مخاطره افتادن سلامت جامعه از طریق افزایش احتمال شیوع بیماری هایی نظیر تب مالت و همچنین کاهش مصرف سرانه لبنیات شد .
هر چند بارها تکرار شده که گوش سپردن به اظهارات غیر کارشناسی و بازنشر آن در فضای مجازی باید متوقف گردد اما باز هم شاهدیم که بسیاری از فایل های تصویری این اظهارات غیر علمی دست به دست می گردد و مصرف لبنیات و شیر را تحت تاثیر منفی خود قرار می دهد .
آیا شیر های پاستوریزه ، فراپاستوریزه یا ESL و استریل ، آفلاتوکسین دارند؟
برای روشنگری دراین زمینه و پاسخ به پرسش بالا , به سراغ برخی از کارشناسان و استادان دانشگاه در این حوزه رفتیم. قبل از اینکه گفت و گو های انجام شده با صاحبنظران علمی دراین عرصه را بخوانیم اظهارات دکتر ایرج حریرچی معاون کل وزارت بهداشت را مرور می کنیم :
دکتر حریرچی در این اظهارات به صراحت اعلام کرد که آفلاتوکسین ماده ای است که کنترل آن بوسیله حدود مجاز ارزیابی می شود و تمام محصولات لبنی در همه جای دنیا حاوی مقداری از این ماده می توانند باشند و البته میزان آن در لبنیات غیربهداشتی و خیابانی به دلیل عدم کنترل لازم و نظارت کافی , بیشتر است .
دکتر ایرج حریرچی با بیان این که حتی در کشورهای اروپایی که سختگیرانه ترین استانداردها را دارند هم آفلاتوکسین در لبنیات وجود دارد و استانداردهای ایران از این لحاظ منطبق با استانداردهای FDAآمریکا می باشد.و بر اساس استاندارد شماره ۵۹۲۵ ، باقیمانده مجاز برای انواع محصولات لبنی (حتی شیرخشک نوزاد) بین ۰٫۰۲۵ تا ۱ میکروگرم ( میکرو گرم برابر با یک میلیونیوم گرم می باشد) در کیلوگرم محصول در نظر گرفته است
وی با بیان این که با توجه به ارزیابی خطر باید به قضاوت این موضوع نشست، گفت: همین امروز هم میزان مصرف شیر در جامعه ما پایین است و مصرف شیر در مقایسه با کشورهای اروپایی شاید یک چهارم باشد و به مردم توصیه می کنیم که مصرف شیر راازسبدغذاییخودحذفنکنندونکتهدیگراینکه خطرجدیاینمادهبادوز۳٫۵میلیگرم(۳۵۰۰ برابر حد مجاز تعریف شده در استاندارد ملی ایران) بهازایوزنمصرف کننده دیده شده که بسیار بعید است به این میزان از دوز در بدن فرد برسد.
استادان دانشگاه در این باره چه می گویند؟
دکتر محمد هادی اسکندری دانشیار بخش صنایع غذایی دانشگاه شیراز دراین زمینه با بیان اینکه مطالب منتشر شده در فضای مجازی در باره وجود سم آفلاتوکسین در شیر غیر کارشناسی و غیر فنی و غیر علمی است گفت: موضوع مهم و قابل اعتنا این است که ارزیابی میزان آلودگی به آفلاتوکسین به صورت دقیق انجام بشود ، و اعلام کلی موضوع به هیچ عنوان علمی و قابل قبول نیست.
این متخصص علوم غذایی با تاکید بر اینکه همه متخصصان و کارشناسان بر میزان و درصد آلودگی به آفلاتوکسین حساس هستند گفت: حتی شیر تولید شده در کشورهای صنعتی و به اصطلاح پیشرفته مانند آمریکا هم مقداری افلاتوکسین دارند ، مهم این است که این میزان از حد مجاز تجاوز نکند.
استادیار دانشگاه شیراز اضافه کرد: بنا بر این سنجش میزان آلودگی به آفلاتوکسین بسیار مهم است ،دهها کار پژوهشی در کشورمان انجام شده و نتیجه همه این پژوهش های این است که میزان این آلودگی ها بیشتر از حد مجاز نیست .
دکتر اسکندری ادامه داد: با اطمینان و یقین میتوان گفت مقدار آلودگی به حدی نیست که برای مصرف کننده مضر باشد ، حتی اگر مصرف سرانه شیر یک نفر در ایران تا ۹۰ لیتر هم باشد هیچ جای نگرانی در باره آلودگی آفلاتوکسین وجود ندارد .
وی افزود: در حالیکه سرانه مصرف شیر در جامعه ما کمتر از ۶۰ لیتر است و باید همه تلاش ها معطوف به مصرف بیشتر شیر و لبنیات باشد نباید اجازه داد انتشار چنین شایعاتی بر مصرف لبنیات و شیر تاثیر بگذارد
نگاهی دیگر
دکتر سید شهرام شکرفروش متخصص بهداشت مواد غذایی و استاد دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز نیز در این زمینه گفت: اعلام وجود آفلاتوکسین مهم نیست ، مهم این است که آیا مقادیر اندازه گیری شده در حد مجاز است یا بیشتر است ، قطعا با تمهیدات در نظر گرفته شده و نظارتی که بر تولید شیر و لبنیات در کارخانجات معتبر و شاخص استان فارس و سایر مناطق انجام می گیرد ما مطمئن هستیم که شیر و لبنیات موجود عاری از آفلاتوکسین بیش از حد مجاز است .
این استاد دانشکده دامپزشکی با اشاره به اظهارات غیر کارشناسی پخش شده از تلویزیون و فایل های منتشر شده در فضای مجازی اذعان داشت : ایشان احتمالا نتایج آلودگی در چند منطقه را بیان نموده اند و یا نتایج متعلق به سالهای خیلی قبل می باشد که قابل استناد نیست.
دکتر شکر فروش با بیان اینکه در حال حاضر در ایران میزان آلود گی لبنیات به آفلاتوکسین بیش از حد مجاز نیست گفت: میزان وجود آفلاتوکسین در شیر و فرآورده های شیری در کارخانه های معتبر در دامنه مجاز است و در حدی نیست که سلامت مصرف کننده را تهدید کند .
استاد دانشگاه شیراز در ادامه گفت: در تحقیقی که سال گذشته شخصا همراه با یکی از دانشجویان روی شیر تمام کارخانجات شیر در یک استان انجام دادیم و موضوع پایان نامه یکی از دانشجویان دکتری قرار گرفت هیچ نمونه ای از آلودگی بیش از حد مجاز استاندارد FDA آمریکا در محصولات تولیدی مشاهده نکردیم .
وی ادامه داد: ریسک آلودگی به آفلاتوکسین بیش از حد مجاز در شیرهای سنتی که در مغازه ها و به صورت غیر پاستوریزه عرضه میشوند ,بالاتر است و توصیه میشود شیر و محصولات شیری سنتی مصرف نگردد .
موضوع از نگاه کارشناسان و تولید کنندگان شیر و لبنیات
محمد علی شاه امیری مدیر عامل اتحادیه صنعت دامپروری استان فارس و عضو هیات مدیره اتحادیه گاوداران ایران هم دراین زمینه گفت: آزمایشات متعدد و دقیق در آزمایشگاههای کارخانجات لبنی در استان فارس انجام می شود و سلامت شیر ورودی به کارخانجات را تضمین می کند بنا بر این بسیار ناشیانه و دور از ذهن است که بپذیریم شیری با درصد آلودگی و سموم بالا وارد عرصه تولید شود .
مدیر عامل اتحادیه صنعت دامپروری استان فارس در ادامه اظهار داشت : علی رغم همه تحریم های موجود همه نهادههای دامی از طریق مبادی مشخص و شناسنامه دار وارد کشور می شوند و در آزمایشگاههای متعدد مورد بازبینی و آزمایش قرار میگیرند ، بنا بر این انتشار سموم و به ویژه سم آفلاتوکسین از طریق نهاده های دامی مثل علوفه و ذرت و سایر موارد خوراک دام نیز غیر ممکن است .
شاه امیری در ادامه گفت: با توجه به آزمون های انجام شده در مورد شناسایی آفلاتوکسین در محصولات لبنی ,مقادیر موجود دراین آزمایش ها در دامنه مجاز قرار داردو به هیچ عنوان سلامت شهروندان و مصرف کنندگان را به مخاطره نمی اندازد.
جای تاسف است که این آمار و ارقام غیر کارشناسی و غیر علمی از تلویزیون پخش و در فضای مجازی هم منتشر می شود ، درصد هایی که اعلام شده بسیار غیر کارشناسی است ، این آمارها هیچ مفهوم کارشناسی ندارد ، قطعا غیر ممکن است که این میزان آفلاتوکسین در لبنیات وجود داشته باشد .
آنچه تولید کنندگان معتبر و صنعتی شیر می گویند
شرکت فرآورده های لبنی رامک به عنوان یک تولید کننده معتبر در سطح کشور مطرح بوده که با قدرت در حال تولید و توزیع سراسری انواع محصولات پاستوریزه , فراپاستوریزه (ESL) و استریلیزه می باشد و همچنین صادرات محصولات رامک به ویژه شیر فراپاستوریزه و استریلیزه به کشورهایی حوزه خلیج فارس (از جمله قطر که دارای یکی از سختگیرانه ترین استانداردهای کیفی دنیا را دارد)در کارنامه خود را دارد . که تضمین کیفیت آن بارها و بارها زیر ذره بین ناظران و در آزمایشگاههای معتبر به اثبات رسیده است.
نگاهی به چگونگی تولید شیر فراپاستوریزه ESL یا محصولات فرادما بیانگر آن است که محصولات این شرکت لبنی عاری از هر نوع مواد مضر برای سلامتی است .
هاشم نصیری مدیر عامل شرکت فرآورده های لبنی رامک در این زمینه با اطمینان به اینکه محصولات این شرکت به ویژه شیر های فراپاستوریزهESLفاقد هر نوع آلودگی میکروبی و فیزیکی و شیمیایی مخاطره آمیز است ، تاکید کرد: این اطمینان خاطر را می‌دهم که شیر تولید شده در صنایع لبنی رامک یکی از ایمن‌ترین و با کیفیت ترین شیرهایی است که در کشور تولید میشود.
نصیری درادامه افزود: شیرهای دریافتی کارخانجات لبنی رامک به صورت عمده از دامداری های صنعتی تحت کنترل سازمان دامپزشکی تهیه می شودو اساسا تهیه مواد اولیه نامرغوب به دلیل احتمال تولید محصولات نامرغوب مورد پذیرش کارخانه نمی باشد،زیرا اعضا خانواده خودمان یا به عبارتی خانوادهبزرگ رامک نیز به عنوان یک شهروند ایرانی و بعنوان همشهری شما عزیزان از همین محصولات استفاده می نمایند .
مدیرعامل شرکت رامک افزود: شیر دریافتی صنایع لبنی رامک از مبادی معتبر تامین می شود و سازمان دامپزشکی استان فارس به صورت تصادفی و غیرقابل پیش بینی اقدام به نمونه برداری از محموله های شیر خام ورودی به کارخانه و همچنین شیر خام تولید شده در دامداری ها می نماید. همچنین محصولات نهایی نیز توسط سازمان های استاندارد و غذا و دارو مورد آزمون قرار می گیرند و یکی از فاکتورهای مورد نظر هر سه سازمان نیز بحث وجود آفلاتوکسین ها می باشد .
نصیری با رد اظهارات غیر کارشناسی اخیر گفت: شیربا فرایند ESL یا فراپاستوریزه به فرایندی اطلاق میگردد که طی آن شیر با کیفیت ممتاز به مدت ۲ الی ۴ ثانیه تحت شوک حرارتی ۱۲۵ الی ۱۲۸ درجه سانتی‌گراد قرار گرفته و پس از آن دمای شیر را تا کمتر از ۷ درجه سانتی‌گراد کاهش می‌دهند این فرایند تحت هیچ شرایطی اجازه و امکان وجود آلودگی را به شیر نمی دهد .
وی ادامه داد : فرایند ESL یا فراپاستوریزه به این صورت، فعالیت تمامی میکروارگانیسم‌هایی که باعث فساد در شیر میگردد را متوقف می‌نماید، ضمن اینکه کیفیت و طعم شیر به همان تازگی و خوشمزگی شیر واقعی باقی می‌ماند.
وی با طرح این پرسش که چرا تاریخ انقضا شیر ESL یا فراپاستوریزه نسبت به شیرهای پاستوریزه بیشتر است؟ گفت: محدودیت زمان نگهداری شیرهای پاستوریزه از مواردی است که همیشه مصرف کننده را با مشکل مواجه می‌نماید، به همین جهت همان طور که اشاره شد در کشورهای پیشرفته دنیا تکنولوژی ESL یا فراپاستوریزه به جهت ارائه محصولات تازه و سالم ایجاد گردید، شوک حرارتی در مدت زمان کوتاه به شیر، علاوه بر حفظ کیفیت، تازگی و خوشمزگی شیر، موجب میگردد عواملی که باعث فساد زود هنگام شیر میشود از بین رود. به همین جهت میتوان با خیال راحت از تازگی و سلامت شیر ESL تا آخرین روز مصرف لذت برد.
نصیری راز تازگی و خوشمزگی شیر ESL یا فراپاستوریزه رامک را نیز بیان کرد و گفت: رامک به عنوان اولین تولید کننده شیرهای ESL یا فراپاستوریزه با سرلوحه قرار دادن ترویج و ارتقا سبک زندگی سلامت محور به دوستان و همراهان خود در سرتاسر ایران، تلاش نموده است با ارائه محصولات باکیفیت نقشی اساسی در ایجاد این مهم که همانا ارتقا سطح سلامت تک تک افراد جامعه می‌باشد، ایفا نماید.
عضو انجمن مدیران صنایع استان فارس ضمن تاکید بر حراست و صیانت از اعتماد عمومی ، از عموم همشهریان و ایرانیان خواست ضمن تفکر در ارتباط با موضوعات مطرح شده در جامعه و فضای ملتهب کنونی، ازدامن زدن به برخی از شایعات بپرهیزند و از تیشه زدن به ریشه اقتصاد و تولید ملی که خروجی آن بیکاری خیل عظیم همین هموطنان عزیزمان را در پی خواهد داشت، خودداری کنند.
