خبر پارسی – مراسم جایزه داستان شیراز با حضور جمعی از نویسندگان و اهالی فرهنگ، در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار شد؛ در مراسم اهدای این جایزه، «کوچه ابرهای گمشده» اثر زنده یاد کورش اسدی، عنوان رمان برگزیده را از آن خود کرد.
هیات داوران، در این رویداد مجموعه داستان «خانه کوچک ما» نوشته داریوش احمدی را به عنوان برگزیده مجموعه داستان کوتاه معرفی کردند.
داستان شیراز؛ روایت همارۀ هستی
در این مراسم، کوروش کمالی سروستانی مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس گفت: از عالم تا آدم، از لاهوت تا ناسوت و از قرار تا هبوط و تا هماره هستی، از میثاق الست تا «نِسیان ذر» و تا هایاهوی صوراسرافیل! بر مدار قصص و داستان، بر طریق تفکر و رهیافت، دل سپرده‌ایم. بر همارۀ داستان‌هایی دل سپرده‌ایم که از نصّ صریح کتب آسمانی تا دست‌نگاشته‌های امروزین، اسرار مگوی خامۀ جانمان را، آمال‌ها و آرزوهایمان را، دلواپسی‌ها و شیدایی‌هایمان را، حدیث غربت و هجرانمان را و روشنای شوریدگی و عشقمان را؛ چنان‌که می‌جوییم و نمی‌یابیم، بر طومار بی‌تکلف، آشکاره ساخته‌اند.
وی افزود: از این روست که باور می‌کنیم که داستان هدیه و موهبت خداوند به انسان فانی است تا بتواند جهان را به اندازۀ خیال خویش معنا کند. داستان، کهن‌ترین هنر انسانی است که پیدایش آن به هزاران سال پیش باز‌می‌گردد؛ با ژانرهای بسیار متفاوت: اسطوره، حماسه، مذهب، افسانه، تبارنامه، قصه‌های اقلیمی، رمانس، تمثیل، اعتراف، وقایع‌نامه، هجو، رمان. و هر ژانر با زیرمجموعه های شفاهی و مکتوب، منظوم و منثور، تاریخی و داستانی؛ حکایتی را بازمی‌گویند ؛ فراتر از سبک، صدا یا پیرنگِ متمایز و در کارکردی مشترک برآنند که: کسی در مورد چیزی، به کسی، چیزی می‌گوید.
داستان؛ رسانه انسان برای فهم و انتقال تحولات اجتماعی
مدیر دانشنامه فارس ادامه داد: از آنجا که داستان از دیرباز رسانه انسان برای فهم و انتقال تحولات اجتماعی، کنش‌های فردی، شرح زندگی‌ها و رخدادهای تاریخی و مذهبی بوده است، نه تنها راهی به شناخت و فهم فرهنگ‌ها می‌گشاید، بلکه خود بستر بنای فرهنگ‌های نوین می‌شود، زندگی را تأویل می‌کند، سنت‌ها، مراسم و مناسک را خلق می‌کند، اعضای یک فرهنگ را به یکدیگر پیوند می‌زند و پل ارتباطی نسل‌های گوناگون می‌شود.
وی گفت: هر زندگی‌ای در پی یافتن یک راوی است. داستان‌گویی از ما می‌خواهد که نه فقط عوامل و عناصر زندگی خودمان، که حتی راویان و خوانندگان زندگی‌هامان نیز باشیم. داستان به ما ثابت می‌کند که زندگی روایت نشده، ارزش سپری کردن را ندارد. همیشه کسی هست که خواهد گفت: «داستانی برایم بگو» و کسی دیگر که این دعوت را اجابت خواهد کرد؛ و از این روست که همه ما در پی آنیم که در دل نفاق روزمره‌ای که پیرامون خویش می‌یابیم، نوعی وفاق بدمیم؛ برای نیل بدین مقصود؛ ما به داستان نیازمندیم.
کمالی افزود: گویی داستان‌ها خلق شده‌اند تا مرهمی باشند ما را ، بر غربتی که دیریست بر دوش می‌کشیم، بر حسرتی که پنهانی، ما را به تجرع می‌افتد و بر شادمانگی‌هایی که گسترۀ آرزوهامان را حقیقت معنایی می‌بخشد. تاریخ دیرینۀ این سرزمین خود گواه این مدعاست.
جهان داستان، جهان چندصدایی هماهنگ است
مدیر دانشنامه فارس گفت: از نخستین طلیعه‌ها، در کوچه‌دالان‌های داستان شیراز، از مینی‌مال‌های حکایت‌گون سعدی، جهان‌پرداز داستان‌های فردی، ادبی، سیاسی و مذهبی و روایتگر زیستی از نوع انسانی با اوج و فرودهای مطلوب‌ها و خواسته‌های بشری.، تا رمان‌ها و داستان‌های بانوی داستانی شیراز، سیمین دانشور، و تا به امروز که فقیری‌ها، خسروی‌ها ، کشاورزها ، مندنی‌پورها و صحرایی‌ها بر مسند داستان شیراز تکیه زده‌اند، تا با سرآوری بر نگاشته‌های نوقلمان خلاق و صاحبان اندیشه که سهم رؤیا، تخیل و دغدغه‌های خود را با ما، در فراز و نشیب آثارشان، به اشتراک می‌نشینند، واگویه‌های آرزوهایمان و تنهایی‌هایمان، سوار بر بال فراخ واژگان داستانی، در آمیزه‌ای از تخیّل جمعی و فردی، به تصویر کشیده شده است تا گواهی باشد بر رخدادهای مذهبی، حماسی، هنری و اجتماعی‌مان.
کمالی افزود: و بدین‌سان حدیث داستان، پدیده‌ای می‌شود، هم آوا در هماره نسل بشر! تا در جایگاه تأمل و تدبّر، راهی بر حقیقتی بگشاید که در نهانخانۀ اندیشه انسانی نهفته است؛ راهی چنان دیرآشنا در پیوند با مطلوب‌هایمان، برای تداعی حضور خویش، در گستره‌ای که آمال بشری می‌تواند در آن بگنجد. گویی در بطن این حکایت‌ها، داستان‌ها و رمان‌ها، در ناخودآگاهی غریب می‌زییم؛ تا در وسعتی سبز مجال دوباره روییدن بیابیم و اگرچه کوتاه، اما، پسادمی طعم تمامیت را و خوش‌زیستی را تجربه کنیم. سرخوردگی‌ها را به دیگر سوی وانهیم، تلخی ناکامی‌ها را از خاطر بزداییم و در جهان‌شهرِ داستانی، طلوع رؤیاهایمان را به کرّات به تماشا بنشینیم.و بدین‌سان در این جهان دوست‌داشتنی، نایافته‌ها، یافته می‌شوند و ناممکن‌ها ممکن؛ باور می‌کنیم که جهانِ داستان، جهانِ ساختن است؛ باور می‌کنیم که جهان داستان، جهان چندصدایی هماهنگ است؛ جهانی که از سویی ریشه در فردیّت دارد و از دیگر سوی با تخیل و عاطفۀ جمعی پیوند می‌خورد تا بار معنایی هستی را در رسالت یکایک ما در پس‌زمینه‌ای آشنا به تصویر کشد.
وی ادامه داد: قهرمان‌ها، حوادث، رخدادها، فراز و فرود رویدادها، در تجلّی زمانی و مکانی داستان‌ها خلق می‌شوند تا گریزگاهی باشند برای مردمانی که در عالم دیگر، خلوت‌سرایی امن و اندیشه‌سرایی جاودان می‌جویند.با شادمانگی‌های این قهرمانان، روشنان شعف را تجربه می‌کنیم و با سوگ‌مندی‌هایشان، افق درد و ساحت تفکر را به تامل می‌نشینیم. رویکردهای خالقان این آثار؛ با هر منش و اندیشه‌ای، ما را اغتنام فرصتی می‌آفریند تا دوباره به حضور معنایی خویش در تکامل هستی و رسالت وجودیمان بیندیشیم.گویی حکایت‌ها و داستان‌ها، بازنمایی بافت‌های پنهان اندیشه‌های ماست که با خامۀ قلم هنرمندانه اندیشمندان این عرصه، ماهیتِ حضور و تجلّی می‌یابند. گویی، سرخوشانه، صمیمانه و متعهدانه به خلق داستان و خوانش آن همّت می‌گماریم تا در فهم و حفظ تاریخ، فرهنگ، هنر، جامعه و مطلوب‌ها و دغدغه‌های مردمان این مرز و بوم گامی باورمندانه و از نیستان جان برداریم و بر این قرار، استوار ستونِ فرهنگ و تمدن دیرینۀ این سرزمین را در عینیّتی کامل، پاس داریم و بر قدرش بیفزاییم.
مدیر دانشنامه فارس توضیح داد: این همه ما را بر آن داشت تا با اندیشه توسعه خلاقانۀ هنر، جایزۀ داستان شیراز را با دلباختگی هنری و ادبی پی ریزیم تا ضمن بهره‌مندی از آثار هنرمندان این عرصه، به پاسداشت خلق هنری آنان برآییم. از این روی ، جایزه داستان شیراز ادای دینی است به داستان‌خواهان و داستان‌نویسان.
جایزه داستان شیراز که به همت انجمن داستان شیراز برآمده ، سودای آن دارد که با پایبندی به شیوه‌های داوری علمی و هنری جایگاه در خور خود را در پهنه فرهنگ ادبیات داستانی معاصر ایران به‌دست آورد. و این همه آرزوهای شیرین نیازمند همدلی و دستگیری اهل هنر و داستان ایران زمین است.
ادبیات فارس و سنت مدارا
حسن میرعابدینی سخنران دیگر مراسم اختتامیه نخستین جایزه داستان شیراز بود.
وی در این رویداد درباره داستان‌نویسی در شیراز و بوشهر سخن گفت.
این نویسنده با اشاره به اینکه در بررسی مکتب ادبی نویسنده‌ها، انسان بیش از جغرافیا و اقلیم اهمیت دارد، افزود: عنصر مسلط در داستان بوشهر رئالیسم جادویی است، که به کشف تخیل در واقعیات روزمره و نمایش آن کمک می‌کند.
میرعابدینی در ادامه با اشاره به اینکه بعد عنصر غالب در داستان‌های ابوتراب خسروی و شهریار مندنی‌پور تاریخ‌نگاری در مفهوم اسطوره‌ای آن است، ادامه داد: فارس در زمینه ادبیات، سنتی دیرینه بر مبنای تساهل و مدارا دارد.
ضرورت برگزاری جایزه داستان شیراز
در ادامه این مراسم سیرویس رومی، دبیر نخستین دوره دوسالانه داستان شیراز توضیحاتی در خصوص روند برگزاری این جایزه ارایه کرد.
وی گفت: ضرورت برگزاری مراسم اهدای جایزه داستان با توجه به سابقه دیرین شیراز در امر روایت هم قصه و هم داستان از سالها پیش حس می شد و بارها تصمیم در این مورد به بن بست رسیده و موانعی چند برنامه جایزه داستان شیراز را به تعویق افکنده بود تا این که تابستان ۱۳۹۶ با حضور ۲۰ نفر از اعضا انجمن داستان شیراز، دگر بار این ضرورت یادآوری و به اتفاق آرا تصویب شد جایزه دوسالانه داستان شیراز در زمستان همین سال برگزار شود.
رومی با ارایه توضیحاتی در خصوص فرایند شکل گیری دبیرخانه جایزه گفت: در بخش رمان ۱۷۰ عنوان کتاب به دبیرخانه رسید که ۱۱۷ عنوان به آقایان و ۶۳ عنوان به خانم ها تعلق داشت. در بخش داستان کوتاه هم ۸۹ عنوان کتاب به دبیرخانه رسید که سهم آقایان ۶۲ عنوان و سهم خانم ها ۲۶ عنوان بود. در مجموع ۲۵۹ عنوان کتاب وصول شد..
وی ادامه با اشاره به فریند داوری آثار گفت: در مرحله اول ۲۵ کتاب و در مرحله دوم ۱۲ و ۱۰ کتاب و درمرحله سوم ۳ کتاب گزینش شد و نهایتا در مرحله چهارم یک اثر به عنوان اثر برتر انتخاب شد.
رومی همچنین توضیح داد: در راستای تاثیرگذاری بیشتر، آشنایی مخاطبین با شیوه های نگارش داستان امروز، هفته داستان شیراز به عنوان پیش زمینه جایزه داستان فارس طراحی شد و ۷ داستان نویس، مهدی جعفری ، پروین پور جوادی ، قاسم شکری ، طیبه گوهری، محمد کشاورز، ابوتراب خسروی و گلشیری از اصفهان داستان هایی از خود را قرائت کردند که بعد از هر برنامه پرسش و پاسخ انجام شد.
بی‌توجهی مراکز آموزشی؛ مانعی در راه توسعه ادبیات داستانی
در ادامه این مراسم، ابوتراب خسروی بیانیه هیات داوران جایزه در بخش رمان را قرائت کرد.
در این بیانیه انتشار صدها عنوان مجموعه داستان و رمان طی دو سال اخیر نشان از تحولات فرهنگی، اجتماعی و هنری در جامعه ذکر شده است..
در این بیانیه تاکید شده است: هر متنی، اگرچه زیبا و جذاب، داستان یا رمان نیست که داستان دارای مشخصه هایی است که نویسندگان جوان می بایستی ضمن شناخت و درک قضیه رمان، قادر به شیئیت دادن مکان ها و شخصیت ها و مواجهه آن ها با یکدیگر باشند و نیز با اعمال شگردهای لازم جهان داستانی و پیچیدگی های قضایا را عینیت دهد.
در این بیانیه بی توجهی مراکز آموزشی مانعی در راه توسعه ادبیات داستانی خوانده شده که به صورت سیر نزولی شمارگان انتشار کتاب و عدم بالندگی در امر خلاقیت داستان کوتاه رمان خود را نشان می دهد.
معرفی برگزیده رمان
در بیانیه هیات داوران بخش رمان، نامزدهای بخش نهایی جایزه داستان شیراز در بخش رمان به ترتیب حروف الفبا
«کوچه ابرهای گمشده» نوشته کوروش اسدی، نشر نیماژ، «مارون» نوشته بلقیس سلیمانی، نشر چشمه
و «ناتمامی» نوشته زهرا عبدی، نشر چشمه معرفی شدند که جایزه این دوره به زنده یاد کوروش اسدی رسید. این جایزه را شهرزاد دختر نویسنده و همسرش از ابوتراب خسروی و عبدالعلی دستغیب گرفتند.
طیبه گوهری، مصطفی راحمی، سیاوش گلشیری، احمد اکبرپور و ابوتراب خسروی هیات داوران جایزه داستان شیراز در بخش رمان را تشکیل می دادند.
پنج درصد از کل تولید ادبیات داستانی
در ادامه این رویداد،توسط مجمد کشاورز، نویسنده و عضو هیئت داوران «جایزه داستان شیراز» بیانیه این هیئت در بخش مجموعه داستان کوتاه قرائت شد.
در بخشی از این بیانیه آمده است: داستان کوتاه طی سال‌های اخیر در مواردی نادر خوش درخشیده و مجموعه‌داستان‌های خواندنی و ماندگاری را به ساحت ادب معاصر فارسی عرضه کرده است. اما تعداد آثار شایسته توجه، در مقایسه با تولید انبوهی که گاهی سر به انتشار سالیانه حدود چهارصد مجموعه‌داستان می‌زند، چندان امیدوارکننده نیست؛ این بدین معنی است که تنها حدود پنج درصد از کل تولید ادبیات داستانی ما توانسته است خود را به استانداردهای قابل‌قبول داستان کوتاه ایران وجهان برساند.
هیئت داوران ابراز امیدواری کرد در دوره‌های بعد، با آثاری غنی‌تر از نظر محتوا، دست‌مایه، ساحت اندیشه‌گانی و نیز تجربه‌گرایی روبرو شود.
معرفی مجموعه داستان برگزیده
هیئت داوران «جایزه داستان شیراز» در بخش داستان کوتاه، سه مجموعه داستان «خانه کوچک ما» نوشته داریوش احمدی نشر نیماژ ، «همین امشب برمی‌گردیم» نوشته‌ی پیمان اسماعیلی نشر چشمه و x=v .t نوشته محمدهادی پورابراهیم نشر شهرداد را شایسته عنوان «نامزد جایزه داستان شیراز» معرفی کرد.
هیئت داوران در پایان، داستان «خانه کوچک ما» را به عنوان مجموعه داستان برگزیده اولین دوره جایزه خود اعلام کرد..
محمد کشاورز، ندا کاووسی‌فر، دکتر منیژه عبداللهی، دکتر طاهره جوشکی، حسین اسدی جوزانی و مجید خادم هیئت داوران این بخش از جایزه داستان شیراز را تشکیل می دادند.
لازم به ذکر است جایزه داستان شیراز توسط انجمن داستان شیراز و مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، شهرداری شیراز و دانشنامه فارس برگزار شد.
