خبر پارسی – مراسم بزرگداشت خاندان وصال شیرازی همراه با نمایشگاه آثار هنری خاندان وصال برگزار شد.
این مراسم با حضور نویسندگان، پژوهشگران و هنرمندان در مرکز اسناد و کتابخانه ملی مرکز فارس برگزار شد.
کورورش کمالی سروستانی – رئیس مرکز اسناد و کتابخانه ملی مرکز فارس – در این مراسم با موضوع «خاندان وصال؛ خاندان فرهنگی شیراز» سخن گفت که متن صحبت‌هایش در پی می‌آید:
«مرا نه طالع سعد است و نه اتابک سعد
خدا نخواست که خیزد دو سعدی از شیراز
بزرگداشت خاندان وصال شیرازی
شاید اگر اشاره مرشد بزرگوار و عارف ربانی، میرزا ابوالقاسم سکوت شیرازی، به میرزا کوچک نبود، نخستین تخلص “محمد شفیع” که “مهجور” بود، بر این خاندان می‌ماند، اما به اشاره سکوت، دوره مهجوری به سرآمد و میرزا کوچک “وصال” را برای تخلص خود برگزید.
زاده زندیه، در روزگار قاجاریه به همه هنرهای زمان آراسته شد. به گونه‌ای که فتحعلی‌شاه قاجار در سفر شیراز چون نسخه قرآن او را که خوشنویسی، تذهیب، صحافی، تجلید و نقاشی‌اش را همه خود انجام داده بود، دید، گفت: “جناب وصال، اسراف کمالات نموده‌اند” و فرمان مقرری داد و از آن پس بود که همه پسران هنرمند وصال از دولت مستمری دریافت کردند.
کثرت فضایل وصال، خاندانی را بنیاد گذاشت که بی‌تردید یکی از اصیل‌ترین، فرهیخته‌ترین، هنرمندترین و پرآوازه‌ترین خاندان‌های شیراز و ایرانند. هنگامی که “وقار” نخستین پسر وصال زاده شد، وصال از مراد خویش، سکوت شیرازی، نامی برای او درخواست کرد و سکوت گفت: «احمد، محمود، محمد، ابوالقاسم» و بدین‌سان چهار پسر خویش را به همین ترتیب، نام نهاد.
میرزا احمد متخلص به “وقار”، میرزا محمود متخلص به “حکیم”، میرزا محمد متخلص به “داوری” و میرزا ابوالقاسم متخلص به “فرهنگ”.
و پس از درگذشت “سکوت”، دو فرزند آخر خود را میرزا اسماعیل متخلص به “توحید” و میرزا عبدالوهاب متخلص به “یزدانی” نام نهاد که هر شش در محله سرِ باغ شیراز بالیدند و به هنرهای گوناگون آراسته شدند و موجب مباهات پدر شدند و مستحق سرایشی چنین:
ای عزّت من، دولت و ای دولت من، فقر
زین رحمت حق با چه زبان شکرگزارم
اقبال بِه از اینکه به شش گوهرم آراست؟
کز هفت فلک برشده آوازۀ کارم
بر شش جهت این شش گهرم نور فشانند
آفاق گلستان شده ازین ریشۀ خارم
نمایشگاه آثار خاندان وصال شیرازی
این خاندان فرهنگور شیرازی در شعر و نثر، خوشنویسی و تذهیب و نقاشی سرآمدان روزگار خود بودند و آثار گرانبهایشان از قرآن‌هایی خطی، تا دیوان شاعران، از قطعات خوشنویسی تا آثار نگارگری هم‌اینک زینت‌بخش موزه‌ها و خانه‌ها و نمادی از فرهنگ شیراز است.
برخی از نوادگان و نبیرگان وصال بزرگ، از هنرمندان و شاعران و متخصصان ایران امروز هستند، اما شاید کار سترگی که روحانی وصال فرزند میرزا عبدالوهاب متخلص به “یزدانی” کرد، در نوع خود بی‌نظیر باشد.او هوشمندانه و جسورانه با تدوین “تذکره گلشن وصال” طرحی نو ریخت و تاریخ مستند خاندان خود را به زیبایی و کمال تدوین و روایت دویست‌ساله خاندان را تا سال ۱۳۱۹ با مقدمه استاد محمد علی فروغی منتشر کرد. اگر چه پیش از او و درعهد ناصری نیز “رساله اخبار سلسله جلیله وصالیه” به خامه توانای فرهنگ وصال، درباره خاندان وصال، تدوین شده بود.
خاندانی چنین پرکار و پراقبال و چنین پردامنه و ماندگار، از نوادر روزگار است. اگر چه به باور دکتر عبدالکریم وصال “با از دست رفتن زنده‌یاد دکتر عبدالوهاب نورانی وصال از نسل سوم و نبیره وصال بزرگ، آخرین ستاره شعر و سخنوری در این دودمان خاموش شد”.
ستاره‌ای که در ادب و فرهنگ این سرزمین خوش درخشید و با ذوق هنری و عشق و علاقه، آثار هنری ارزشمندی از خاندان و دیگر هنرمندان این سرزمین گرد آوررد که بخشی از آن که اینک در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس نگهداری می‌شود و به جلوه درآمده، نشانگر ذوق و علاقه آن بزرگوار است.
او عاشق ایران و فارس بود. از سال ۱۳۷۲ که بنیاد فارس‌شناسی را بنیاد نهادیم تا ۲۶ دی‌ماه ۱۳۷۳ که ایشان سرای فانی را به امید جهان باقی وانهادند، چندین بار سعادت دیدار دست یافت که مقاله “مبانی فارس‌شناسی” او نشانگر دغدغه‌هایش در این زمینه است. استاد علاقه‌مند بودند که پنج هزار متر از باغ مصفایشان به “گلشن وصال” تبدیل شود؛ آراسته به تندیس‌ها و آثار بزرگان این خاندان و نیز دیگر آثار با‌ارزشی که خود فراهم آورده بود. گلشنی برای وصال خوشنویسی و نگارگری و شعر و ادب؛ اما… بگذریم…
شهر برای ماندگاری و زندگی نیازمند روح است و روح هر شهری، فرهنگ آن شهر است. فرهنگِ هر شهر، معرّف هویت آن است و هر شهر بی‌روح و فرهنگ، بی اندیشه و ادب، بی هنر و اخلاق، نه دل‌انگیز است و نه خاطره‌انگیز.
خاندان وصال، بخشی از روح و هویت فرهنگ شیرازند و پاسداشت آنان به عنوان یکی از آخرین خاندان‌های فرهنگی، وظیفه و رسالت مدیران و فرهنگوران و هنرمندان این شهر است.
تا باد چنین باد!»
در این مراسم همچنین دکتر جعفر موید شیرازی، امید بناکار و مهرداد شیرازی درباره زندگی و آثار خاندان وصال سخن گفتند.
