کمالی سروستانی تاکید کرد:توسعه فرهنگی شاهراه توسعه پایدار / خرد و آزادی دو گوهر دردانه زندگی آدمی است/ چرخه تولید، توزیع و مصرف کتاب در ایران امروز، چرخه کم سرعت و ناکارآمد است/ کتابخوان؛ آخرین حلقه از زنجیره تولید کتاب است
سردبیر
خبر پارسی – هفته پژوهش در مرکز اسناد و کتابخانه ملی مرکز فارس با حضور استادان، پژوهشگران و کتابداران برگزار شد.
در این همایش که با عنوان «نقش‌های نو برای کتابخانه‌ها در پشتیبانی از پژوهش» برگزار شد کوروش کمالی سروستانی ضمن بررسی وضعیت پژوهش و کتابخانه گفت:
به روایتی می‌توان تاریخ فرهنگ را به دو دوره تقسیم کرد: دوره پیش از نشر کتاب و دوره پس از آن. چراکه فرهنگ آمیزه‌ای از شناخت، باور، اخلاق، هنر، قانون و سنت است که هر عضو جامعه آن را کسب و با آن زندگی می‌کند و توسعه فرهنگی، توسعه همه این فضیلت‌هاست.
فرهنگ به ما هویت می‌بخشد و متمایز می‌کند. فرهنگ روابط اخلاقی و خلاق را در میان مردم رواج می‌دهد. فرهنگ تمدن‌ساز و عصاره تلاش آدمی است از هبوط تا کنون. و به همین دلیل است که ما در این روزگار به توسعه فرهنگی به عنوان شاهراه توسعه پایدار می‌اندیشیم.
ما نیازمند تعادل فرهنگی هستیم. تعادل فرهنگی بر« اعتقادات»، «تاسیسات و تجهیزات و کالاهای فرهنگی» و «سازمان و نهادهای اجتماعی» استوار است.
ایجاد رابطه متوازن در بین این سه بخش با برنامه‌ریزی آگاهانه، عالمانه و کارکردی و جدّیت در اجرای آن می‌تواند یاری‌بخش ما در توسعه فرهنگی باشد. توسعه‌ای که بیش و پیش از توسعه اقتصادی و سیاسی در روزگار ما اهمیت یافته است. اگر در روزگاری نه چندان دور، اندیشمندان بر سر تقدم اقتصاد و سیاست، اختلاف نظر داشتند، اما امروز با رشد تکنولوژی و آگاهی اجتماعی، توسعه فرهنگی به عنوان مقدمه توسعه پایدار شناخته شده است.
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی مرکز فارس افزود:
توسعه پایدار زمانی تحقق می‌یابد که علم به فرهنگ تبدیل می‌شود و دستاوردهای علمی زمانی به صورت پدیده‌ای فرهنگی درمی‌آید که از طرف جامعه جذب شود و به بخشی از شیوه زندگی مردم تبدیل شود.
خرد و آزادی دو گوهر دردانه زندگی آدمی است که با دانش و بینش و آفرینش به دست می‌آید و کتاب به عنوان عصاره اندیشه ناب انسان‌ها و نتیجه پژوهش و تفکر در توسعه و شکوفایی فرهنگی و فراچنگ آوردن خرد و آزادی، نقش بسیار عمده‌ای دارد. از این روست که اگر ما به حفظ، گسترش و تعالی فرهنگ دینی، ملی و توسعه فرهنگی می‌اندیشیم، باید به کتاب بیندیشیم.
شهروندان فرهنگی، خواندن، فهمیدن و آفریدن را پیش شرطی انکارناپذیر برای دانش توسعه فرهنگی، اقتصادی و سیاسی می دانند.
از دانش است که بینش زاده می شود و از فحوای بینش است که کنش آغاز می‌شود و کنشگر اجتماعی آگاهانه در تعالی کشور می‌کوشد و خرد و آزادی را دستمایه رفاه و شادی و آرامش و آسایش قرار می‌دهد.
اگر در روزگار ما دانایی، توانایی است و کتاب، کانون تفکر و تمدن و گنجینه دانایی است، توسعه کتابخوانی، توسعه توانایی است. از آنجا که کتاب یادگار کشف و تجربه و نوگستری است و در شکل‌گیری فرهنگ جامعه بشری سهمی عظیم دارد و انس با آن ، دل انگیز و آموزنده است، باید در عرصه توسعه و گسترش فرهنگ کتابخوانی از شعارهای کلیشه‌ای بگذریم و به برنامه‌ها و راهکارهای علمی و عملی بپردازیم.
وی افزود:
اگر چه در استراتژی توسعه فرهنگی، کتابخوانی جایگاه ویژه‌ای دارد، اما برای همه ما روشن است که در ایران وضعیت کتابخوانی با وضعیت مطلوب فاصله زیادی دارد. برخی بر این باورند که یکی از عوامل اصلی این موضوع، وجود رسانه های رقیب و تحولات تکنولوژی روزگار ماست، اما هنوز پاسخ یک سوال باقی می‌ماند؛ چرا این تحولات و دستاوردهای علمی در کشورهای غربی که زادگاه این تکنولوژی هستند، چندان اثر نداشته و در آنجا هنوز کتابخوانی رونق دارد؟
در ایران بین تولید کتاب و مصرف آن، فاصله ای جدی وجود دارد که به جز کیفیت کتاب‌ها که شرط لازم خواندن است، تبلیغ و ترویج، دارای برنامه روشن و تاثیرگذاری نیست.چرخه تولید، توزیع و مصرف کتاب در ایران امروز، چرخه کم سرعت و ناکارآمد است. سرعت بخشیدن به این چرخه، به غنای فرهنگ کتابخوانی می‌انجامد.
ما برای انس با کتاب، نیازمند «سیاست ملی کتاب» هستیم. سیاستی که پدیدآورندگان، ویراستاران،ناشران،کتابفروشان،کتابداران، کتابخوانان و مدیران دولتی و خصوصی را دربرگیرد و روابط آنان را بر مبنای راهبردهای سیاست ملی کتاب تعریف کند.
سیاستی که به تشویق آفرینش آثار، حمایت از حقوق پدیدآورندگان، معافیت‌های مالیاتی، تسهیلات اعتباری، تدابیرتشویق کننده، تقویت پخش ملی و شبکه‌های توزیع و فروش، توسعه کتابخانه‌ها و پرورش نیروهای انسانی حرفه‌ای در همه بخش‌ها بینجامد و موجب شود که کتاب‌های غنی و زیبا باارزان‌ترین قیمت در دسترس همه مردم جامعه قرار گیرد.
کتابخوان؛ آخرین حلقه از زنجیره تولید کتاب است، اما بدون او تمام فرایند آماده سازی کتاب بی‌معنا می‌شود.به همین دلیل باید با ایجاد تقاضا و فراهم آوردن زمینه‌های لازم « کتابخوان»را مورد توجه و حمایت مادی و معنوی قرار داد. ساخت کتابخانه‌ها و قرائتخانه‌های استاندار، چاپ کتاب‌های زیبا، پرمحتوا و ارزان، ترویج و تبلیغ کتابخوانی و پرورش کتابداران هوشمند؛ برخی ازراه‌حل‌های کوتاه مدت است.
در این چرخه، کتابداران نقش بی‌بدیلی دارند. کتابداران آگاه، سرزنده، باحوصله و مهربان می‌توانند پیوندی ماندگار میان کتاب و کتابخوان را رقم زنند و روند پژوهش کتابخانه‌ای را تعالی بخشند.
کتابداران می‌توانند مکمل کارگشای فضاهای آموزشی بی تعقل و ملالت آور امروز ما باشند. فضایی که بر حافظه و تقلید و تکرار استوار است با راه گشایی کتابداران دقیق، عمیق و پویا می تواند به تحقیق و کشف و نوگستری و نوآوری و حداقل به آگاهی و آزادی بینجامد و اینجاست که یکی از ضرورت های توسعه فرهنگی توجه مادی و معنوی به کتابداران، این کارگزاران بی‌مدعای فرهنگی است.
این همایش با همکاری انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی ایران شاخه فارس، مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس، نهاد کتابخانه‌های عمومی فارس و معاونت پژوهشی آستان شاهچراغ (ع) در مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار گردید.
