استاد دانشگاه شیراز:امر به معروف و نهی از منکر در تفکر امام حسین (ع) معنایی اجتماعی و سیاسی دارد
سردبیر
خبر پارسی – عضو هیأت علمی دانشگاه شیراز گفت: امام حسین (ع) در تمام زندگی خود، خط حفظ اسلام و افشای حکومت اموی را دنبال می‌کند و این خط سیر در هر مقطعی به صورتی متجلی می‌شود.
حجت الاسلام دکتر سعید رحیمیان،که در دومین شب محفل عاشوراپژوهی سازمان عدالت و آزادی ایران اسلامی منطقه‌ی فارس سخن می‌گفت، با بیان اینکه نتیجه‌بخش بودن هر قیامی را باید با توجه به هدف و ماهیت آن سنجید، به تحلیل‌های گوناگونی که درباره‌ی ماهیت و هدف قیام امام حسین (ع) شده است اشاره کرد و اظهار داشت: یک تحلیل از قیام امام حسین (ع) این است که ماهیت این قیامْ یک طرح مقدر الاهی است و امام بر اساس وظیفه‌ی شخصیِ تعیین‌شده از سوی خداوند متعال، اقدامی را انجام داده و نتیجه هم به‌طور قهری و جبری، همان است که خداوند مقدر کرده است و چه‌بسا ما آن هدف الاهی را تشخیص ندهیم. اما اگر قیام امام حسین (ع) فقط همین بعد را داشته باشد، دیگر نمی‌شود از قیام امام حسین (ع) الگو گرفت.
این استاد دانشگاه تحلیل دیگر را «وصول به حکومت» معرفی کرد و افزود: اگر هدف قیام امام حسین (ع) را صرفاً رسیدن به حکومت بدانیم، با توجه به محقق نشدن این هدف، باید این قیام را عقیم تلقی کنیم، درحالی که این‌گونه نیست. بااین‌حال، امکان الگوگیری از امام (ع) را بر طبق این تحلیل، ممکن است و بر اساس آن، اگر در جایی حمایت و مقبولیت مردمی وجود داشته باشد، فرد صالح باید مسؤولیت بپذیرد.
دکتر رحیمیان تحلیل سوم از هدف قیام اباعبدالله را «امتناع از بیعت» دانست و گفت: در این تحلیل، تأکید بر عزت و آزادگی است که در اینجا هم می‌شود از امام (ع) الگوگیری کرد.
وی تحلیل چهارم را «امر به معروف و نهی از منکر» عنوان کرد و با بیان اینکه در گفته‌های امام، اشارات فراوانی بر صحت این تحلیل وجود دارد، خاطرنشان کرد: البته در چارچوب این تحلیل، باید یک شبهه را بر طرف کرد و آن اینکه اگر پای جان در میان باشد، در شرع، تقیه واجب می‌شود و صاحبان این تحلیل باید این مشکل را برطرف کنند. رحیمیان افزود: با این حال، نقطه‌ی قوت این تحلیل آن است که قیام امام (ع)را الگوپذیر و نتیجه‌بخش قلمداد می‌کند.
این پژوهش‌گر دینی در ادامه تصریح کرد: امر به معروف و نه از منکر در احادیث پیشوایان دین، بیشتر جنبه‌ی اجتماعی دارد و به این معناست که حکومت از سوی مردم باید به‌طور مداوم مورد نظارت و مراقبت قرار گیرد؛ به‌همین خاطر است که پیامد ترک امر به معروف و نهی از منکر تولی ظالمان عنوان شده است.
وی با مقایسه‌ی تلقی از امر به معروف و نهی از منکر در فقه شیعه و اهل سنت، یادآور شد: بحثی در فقه شیعه و اهل سنت هست که آیا مردم می‌توانند حکومت را امر به معروف و نهی از منکر بکنند یا نه. اهل سنت معتقدند این وظیفه فقط باید از جانب حکومت و به وسیله‌ی نهاد حسبه اعمال می‌شود. اما امربه معروف و نهی از منکر حکومت از سوی مردم را اغلب اهل سنت حائز ندانسته‌اند.
دکتر رحیمیان افزود: منع مردم از امر و نهی حکومت، ناشی از تقدس حاکمیت در نگاه علمای اهل سنت است؛ در حالی که در تلقی شیعه، آنچه تقدس دارد ارزشها و حکومت جنبه‌ی ابزاری و فرعی دارد. وی تصریح کرد: فرد ارزش‌مدار سعی می‌کند نحوه‌ی امر به معروف و نهی از منکر با لین و نرمی توأم باشد؛ چراکه خداوند به موسی (ع) دستور می‌دهد حتی با فرعون نیز به نرمی سخن بگوید.
این استاد دانشگاه تحلیل پنجم از قیام عاشورا را این دانست که ماهیت قیام امام (ع) فراتر از امر به معروف و نهی از منکر است و در حقیقت، حفظ اسلام و ارزشها است. وی در ادامه خاطرنشان کرد: زمانی ممکن است حفظ اسلام به شرط وجود مقدمات و شرایط، با استقرار حکومت اسلامی میسر شود، در یک زمان دیگر، با امر به معروف و نهی از منکر و در یک زمان با امتناع از بیعت با حاکم نامشروع.
حجت الاسلام رحیمیان در ادامه، با ذکر شواهدی تاریخی مبنی بر اینکه خاندان بنی‌امیه از همان زمان ابوسفیان، قصد از بین بردن دین محمد (ص) داشته‌اند، اظهار داشت: سیاست بنی‌امیه بر سه رکن تحمیق (شست‌وشوی مغزی)، تطمیع و تخویف (ایجاد رعب و وحشت) استوار بود و امام حسین در تمام زندگی خود خط حفظ اسلام و افشای حکومت اموی را پی می‌گیرد که این خط سیر، در هر مقطعی به صورتی متجلی می‌شود.
