مدرسه بزرگان /رونمایی از کتاب «صد و ده سال؛ از شعاعیه تا شاهپور و ابوذر» در شیراز
سردبیر
خبرپارسی – آیین رونمایی از کتاب «صد و ده سال؛ از شعاعیه تا شاهپور و ابوذر»، پژوهشی درباره یک از قدیمی‌ترین مراکز آموزشی شیراز با حضور جمعی از فرهنگیان، دبیران و دانش آموزان این مدرسه پر قدمت برگزار شد.
رونمایی از این کتاب همزمان با یکصد و ده سالگی ساخت دبیرستان «شاهپور» در شیراز است که با نام «شعاعیه» در سال ۱۲۸۷ خورشیدی بنیان‌گذاری شد، با نام «شاههپور» به شهرت رسید و سپس با نام دبیرستان «ابوذر» تا سال ۱۳۸۰ به فعالیت خود ادامه داد. بخش مهمی از شخصیت های علمی و فرهنگی شیراز دانش آموخته این مرکز آموزشی هستند.
در این رویداد که به میزبانی مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس بود ، کوروش کمالی سروستانی، مدیر این مرکز، منوچهر فتوت به نمایندگی از دبیران و اکبر رجایی به نمایندگی از دانش آموختگان دبیرستان و همچنین هاشم فریدونی نویسنده کتاب سخنرانی کردند.
کمالی سروستانی درباره این مدرسه و شکل گیری آن گفت: هر واقعه‌ای، طلیعه‌ای دارد و نقطۀ آغازینی؛ نقطه‌ای با زیربنیانی قابل تامل، که اگر به گاه و به درستی سامان یابد؛ مانایی‌یی خواهد یافت به قدمت تاریخ و به عمر انفسی و آفاقی نوع انسانی و اگر به نادرستی پی ریخته شود؛ در نطفه، خاموش خواهد شد؛ پدیداری‌اش را نه خود به یاد خواهد سپرد و نه حافظه تاریخی آن شهر و دیار و سرزمین. پدیداری این قانون، در هر امری ساری و جاری است و برونداد آن امری انکارناپذیر؛ چنانکه زیربنای خشتِ نخستِ «شعاعیه» در ۱۲۸۷ خورشیدی به همت جعفرقلی خان جلیلوند، حکمران فارس، در عمارت قورخانه دولتی، در میدان توپخانه، در ضلع شمالی ارگ کریم‌خانی و به مدیریت عبدالعلی تهرانی، دومین رییس معارف فارس، به سزاواری و شایستگی بنیان نهاده شده و تا به اینکِ امروز مهر دوام یافته و اگرچه فراز و فرودهای بسیاری را بر خامۀ جان، متحمل شده، پسِ پشت نهاده است، اما کارستان ماندگاری و صبوری و دوام، امروز، یکصد و ده‌سالگی آن را به کنکاش، تحسین و الگوپذیری نشسته است.
وی افزود: بی‌شک برآمدن چنین رویدادی، در سرزمینی که هماره و هر روزه، آبشخور حوادث و رخدادهای گوناگونی است، بی اصل و اساسی دقیق، درست و محتوم روی نخواهد داد؛ دیری نپایید که این مدرسه چند کلاسۀ کوچک در سال ۱۳۰۹ خورشیدی توسعه یافت؛ در سویی دبستان باقریه و در سویی دیگر دبیرستان شاهپور احداث شد با حفظ همان هویت پیشین؛ مدرسه‌ای طراز اول و خوش‌آوازه در شیراز. از آن پس این روند توسعه با توجه به امکانات مالی و مقتضای شرایط اجتماعی و فرهنگی ادامه یافت. در آن روزگار مدارس تازه بنیاد نهاده شده یکی از نمادهای اصلی فرهنگ و هنر و دانش شیراز بود.
کمالی در ادامه گفت: کنکاشی کوتاه پیرامون ویژگی‌های علمی، فرهنگی و هنری این مدرسه چند کارکردی؛ آن هم در سده‌ای پیش از این و در دورانی که تعریف و بازخورد این مفاهیم، امری دشوار، نایاب و زودگذر محسوب می‌شود؛ نشان از اهمیت آن و شیوه‌های درست کاربردی و مدیریتی در آن است که بازتاب آن در چهار حلقه مورد بررسی است.
مدیر دانشنامه فارس درباره حلقه مدیران این مدرسه گفت: یکی از مهم‌ترین زنجیره‌های این سلسله که درایت، تدبیر، دوراندیشی و خردورزی از شاخصه‌ای بارز آن در حضور و عملکرد سرانی بوده که حافظه تاریخی، نام نیک آنها را به بزرگی در کارنامه خویش ثبت نموده است؛ بزرگانی چون: علی‌محمد شعله، شیخ محمدحسین سعادت، بهاءالدین حسام‌زاده پازارگاد، حاج سیدقاسم دستغیب، سیدمحمد مصباحی و…
وی سپس به حلقه معاونان و کارمندان این مدرسه پرداخت و در معرفی آنان توضیح داد: بازوان توانمند اجرایی مدرسه با فراست رای و نیک‌محضری خویش، راهکارهای خردورزانه اصولی و نظری را به گونه عملی و کاربردی هدایت می‌نمودند؛ نام‌آوران ارزشمندی چون: علی‌نقی بهروزی، محی‌الدین حدائق، عبدالعلی زمردیان.
مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس درباره حلقه دبیران این مدرسه گفت: این حلقه،تاثیری بسزا و مستقیم در روند پرورش و پویش دانش‌آموختگانی داشتند که هریک فردایی درخشان و ماندگار را رقم زدند؛ استادانی مجرب که هریک خود صاحب آثاری درخور و مانا در زمینه‌های مختلف علمی و ادبی و فرهنگی هستند؛ شماری اندک از این نام‌ها، نشان از بی‌شمار دانشمندانی است که در این عرصه خوش درخشیده‌اند؛ میرزابزرگ سامی، دکتر لطفعلی صورتگر، میرزامحمد اشرف‌الکتاب ارسنجانی، استاد محمدخلیل رجایی، علی سامی، کرامت‌الله افسر، محمدجواد بهروزی، جهانشاه سی‌سختی، دکتر مهدی حمیدی، دکتر جهانبخش نوروزی، علی‌اصغر سیف، احمد آرام، منوچهر فتوت، بهمن کریمی، کریم محمود حقیقی، غلامحسین صابر، شیخ محمدتقی فیلسوف روانشاد، دکتر محمدعلی دانشور، استاد حسن امداد، و…. که آثار بسیار از این دانشمندان، در یاد و خاطر بسیاری از ما ماندگار است.
وی سپس درباره حلقه دانش‌آموختگان توضیح داد: آماجگاه تاسیس این بنیاد سترگ، در برونداد دانش‌آموختگانی بود که به واقع، در عرصه علم و دانش و ادب و هنر، تاثیری ماندگار در کارنامه علمی و فرهنگی این مرز و بوم داشته‌اند؛ شماری اندک از آن بسیار، عبارتند از: فریدون توللی، ابراهیم گلستان، عبدالوهاب نورانی وصال، جهانشاه سی‌سختی، سیروس پرهام، پرفسور علی‌اصغر خدادوست، استاد صادق همایونی، محمد تابنده، امیرهمایون یزدان‌پور، حسن مشکین‌فام، مسعود سپهر، دکتر اکبر رجایی، سیدفخرالدین دستغیب، دکتر رضا ملک‌زاده، حسن ناهید، محمدرحیم متقی ایروانی، سیدمحمد عظیمی، محمد قائد و…
این فارس پژوه سپس به سایر اهداف کاربردی تاسیس این مدرسه پرداخت و گفت:راه‌اندازی کلوپ موسیقی در دو بعد آموزش و اجرا، برگزاری کنفرانس‌های هفتگی، اجرای تئاترهای نمایشی، گردش‌های علمی و بازدید از اماکن تاریخی، برگزاری نشست‌های علمی و فرهنگی مستمر، برگزاری جلسات کتاب‌خوانی،نشست‌های نقد و بررسی آثار و آرا و نظرها،چاپ سالنامه‌های دبیرستان شاهپور،شرکت در مسابقات ورزشی و اخذ رتبه‌ای برتر از دیگر رویدادهایی بود که در این مدرسه دنبال می شد.
کمالی سروستانی ادامه داد: از دهه ۴۰ و ۵۰ خورشیدی، این دبیرستان، علاوه بر فعالیت‌های علمی و ورزشی، در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نیز سرآمد شد؛ تا اینکه در سال ۱۳۵۸، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نام دبیرستان شاهپور به ابوذر تغییر یافت؛ اگر چه همچنان به فعالیت‌های خویش و حفظ هویت طراز اولی خود ادامه می‌داد؛ تا زمانی که سرانجام در سال ۱۳۸۰ با حادثه تلخگون تخریب این دبیرستان و کتابخانه معلم و تبدیل آن به فضای سبز روبه رو شدیم. به بهانه طرح احیای مجموعه زندیه که هنوز هم در خم یک کوچه است.
وی تاکید کرد: بی‌شک در این دوران پرافتخار که قرنی از آن می‌گذرد، داشته‌ها و بروندادهای علمی وفرهنگی این مدرسه، کارنامه آن را بسیار سترگ و ماندگار ساخته، به گونه‌ای که شیراز امروز را در عرصه‌های مختلف فرهنگی، علمی و ادبی، مدیون و مرهون خویش ساخته است.
کمالی درباره کتاب «صد و ده سال؛ از شعاعیه تا شاهپور و ابوذر» گفت: پژوهش درخور آقای هاشم فریدونی؛ فرصتی است برای عبوری دیگربار، از دالان تاریخی شعاعیه، شاهپور و ابوذر؛ بازشناختن لایه‌ها و ادوار گون‌گون آن از میان سطورِ نامه‌ها، اسناد و تصاویر، از سکانس امروز! تلاش درخوری که به گام شوق، به منصه چاپ و انتشار رسیده است تا ما را و همگان را سندی باشد معتبر در داشته‌های فرهنگی این سرزمین.
در این رویداد، فتوت، با ذکر خاطراتی از مدیران و دیگر دبیران این مرکز آموزشی یاد کرد.
رجایی، نیز ضمن نقل خاطره ای، به تجلیل از حاج سیدقاسم دستغیب مدیر وقت این مدرسه پرداخت.
فریدونی، نویسنده اثر، این کتاب را محصول ۳ سال کارپژوهشی ذکر کرد و افزود: اگر همراهی مدیران، دبیران و دانش آموختگان این دبیرستان نبود این کتاب به ثمر نمی‌نشست.
وی از کتاب «تاریخ آموزش و پرورش فارس از عهد باستان تا دوره معاصر» زنده‌یاد حسن امداد به عنوان مرجع مهمی برای نگارش این کتاب یاد کرد.
فریدونی همچنین با توجه به اهمیت این مدرسه در سیستم آموزشی شیراز، از تخریب آن ابراز تاسف کرد.
