خبر پارسی – سعید نظری : چهارشنبه دوم تیرماه اتوبوسی با ۵۷ نفر سرنشین در مسیر سیرجان به شیراز در حال حرکت است. راننده ساعت ۲۳:۰۵ دقیقه در پاسگاه پلیس راه سیرجان ثبت ساعت میکند. کسی متوجه حضور ۱۲ نفر سرنشین اضافی اتوبوس که همگی از اتباع غیرمجاز افغان هستند، نمی شود. پیش از این نیز راننده اتوبوس در فاصله های ۳۰ تا ۴۰ کیلومتری از شهر سیرجان با توقف‌های پی در پی کالاهای قاچاق همچون سیگار، انبه و پارچه را بارگیری کرده و کسی هم در دو پاسگاه بین راهی قطرویه و بردسیر متوجه حمل کالای قاچاق توسط اتوبوس نمی‌شود.
حادثه در کمین مسافران نشسته و خبر نمی کند
دره مرگ در انتظار مسافران این اتوبوس است
عقربه های ساعت یک و ۲۰ دقیقه بامداد را نشان می‌دهند. راننده به مسافران اعلام می کند: «ترمزهای اتوبوس از کار افتاده است» و از مسافران میخواهد در سمت چپ انتهای اتوبوس تجمع کنند تا قدرت کنترل اتوبوس را داشته باشد.
دره «لای رز» پیش روی راننده است، راننده قدرت کنترل اتوبوس را ندارد. کیلومتر شمار سرعت خودرو با ۵۷ نفر سرنشین را ۹۰ کیلومتر در ساعت نشان میدهد. راننده قدرت کنترل اتوبوس را در خود نمی بیند، در چشم به هم زدنی به همراه کمک خود از اتوبوس به بیرون می پرد. دره مرگ میزبان مسافران اتوبوس می شود.
خبر تکان دهنده است؛ ۱۹ نفر از جمله راننده و ۱۳ نفر از سربازان لیسانس وظیفه نیروی زمینی ارتش در این سانحه رانندگی جان خود را از دست می دهند و ۳۸ نفر مصدوم به بیمارستان های شیراز و نی ریز و استهبان انتقال داده می شوند. بنابر اعلام نیروی زمینی ارتش سربازان مسافر این حادثه، دوره آموزش خدمت خود را در پادگان آموزشی سیرجان سپری کرده و برای مرخصی پس از آموزش عازم شهر خود بودند.
رمضان ۹۵ با خون سربازان وطن رنگین شد. مردم در شبکه های اجتماعی به این حادثه واکنش نشان داده و با خانواده های کشته شدگان ابراز همدردی می کنند. رهبر انقلاب در پیامی با خانواده داغ دیدگان ابراز همدردی می‌کنند و دستور رسیدگی به موضوع را صادر فرمودند. رئیس جمهور نیز با صدور پیام جداگانه ای وزرای بهداشت و دفاع را مامور رسیدگی به وضعیت سانحه دیدگان و بررسی علت این حادثه میکند.
طبیعتا هر سانحه رانندگی معلول علتهایی است که باید در سه عامل انسانی، جاده و خودرو مورد بررسی قرار گیرد. با گذشت قریب به دو ماه از این سانحه دلخراش و بهبود برخی از مجروحان سانحه و انتشار گزارشهای دستگاه های مختلف می‌توان بخشی از علت های این سانحه را در قالب سه عامل ذکر شده واکاوی کرد.
الف ـ عامل انسانی(راننده و دستگاه نظارتی): بررسیها نشان می دهد راننده سابقه مصرف مواد مخدر داشته و تست اعتیاد او، پیش از این مثبت اعلام شده است. در عین حال رفتار راننده و رانندگی با سرعت بالا و قاچاق انسان و کالا نشان میدهد حلقه های زنجیره صدور مجوز فعالیت در حوزه حمل و نقل انسان معیوب است. حلقه معیوبی که فاقد نظارت مستمر و موثر انتظامی است و منجر به رانندگی با ریسک زیاد و سرعت بالا به ویژه در یک شیب تند شده و نهایتا حادثه ای با شدت بالا را منجر می شود.
ب ـ خودرو: اتوبوس تولید سال ۱۳۸۲ است؛ به این معنا که سه سال از طول عمر مفید و استاندارد آن سپری شده اما در عین حال تا ۱۵ سالگی قابلیت حمل مسافر و استفاده استاندارد در صورت طی کردن معاینات فنی در مسیرهای مطمئن را دارد. بررسی خودرو نشان می دهد این اتوبوس با وجود مخزن اضافی ذخیره سوخت برای حمل ۱۰۰ لیتر سوخت قاچاق و ۳۵۰ کیلوگرم کالای قاچاق شامل انبه، سیگار و پارچه و ۹۰۰ کیلوگرم وزن ۱۲ نفر مسافر اضافه بر ظرفیت شامل اتباع افغان غیرمجاز، در مجموع وزن بیش از ۳۰ درصد از حد استاندارد را حمل میکرده است.
اتوبوس با تحمل وزن یک تن و ۳۵۰ کیلوگرم وزن بار قاچاق و مسافر غیر مجاز در ترکیب با سرعت بالا و عدم کنترل ناشی از عملکرد نکردن ترمز در گردنه لای رز از مسیر خود منحرف شده و با توجه به عدم توانایی راننده در کنترل خودرو، به ته دره سقوط می کند.
ج ـ جاده: آمار ده سال گذشته نشان می دهد که استان فارس بنا به دلائل مختلف از جمله عدم سرمایه گذاری مناسب دولت در زیرساخت های جاده ای، فقدان شبکه ریلی در گستره شرق و جنوب فارس و نیز مساحت طولانی و تجمع جمعیت در مقایسه با دیگر استان های کشور، جز حادثه خیزترین استان ها در سوانح رانندگی است که معمولا بیشترین آمار تلفات جاده ای را به خود اختصاص داده اما در این مورد بررسی کارشناسان نشان میدهد که شیب مسیر در محدوده مجاز طراحی هندسی قرار دارد و طبق آیین نامه طرح هندسی راه های کشور، دارای چندین تابلو ممتد هشدار دهنده در خصوص شیب تند و قوس های افقی متوالی بوده است.
علاوه بر این در چند سال گذشته هیچ سانحه رانندگی در این منطقه ثبت نشده و پلیس راه هیچ گزارشی از تصادف در این منطقه را ثبت نکرده است بنابراین پیش از این گردنه لای رز به عنوان منطقه حادثه خیز تشخیص داده نشده لذا سرمایه گذاری برای بهبود شرایط این منطقه چندان برای مسئولان وزارت راه و شهرسازی توجیه اقتصادی نداشته است.
کارشناسان شکست حفاظ کنار جاده ای یا همان گارد ریل را به علت شدت ضربه ناشی از وزن بالا و سرعت زیاد اتوبوس تشخیص داده اند به گونه ای که گاردریل تا ۲۰ متر مقاومت کرده اما به دلیل وزن خودرو و بار اضافی، گارد ریل پیچ خورده و کنده شده است.
چرا و چگونه:
حال با بررسی جزئیات دقیق تر این سانحه رانندگی، سئوالات متعددی وجود دارد که همچنان بدون پاسخ باقی مانده است.
۱ـ ملاک پادگان های نظامی برای انتخاب شرکت ها مطمئن حمل و نقل مسافر چیست؟ و چگونه اینگونه شرکت های حمل و نقل را انتخاب می کنند؟
۲ـ نقش نظارتی نیروی انتظامی در کنترل قاچاق کالا و انسان در این سانحه دلخراش رانندگی و به خصوص در مسیرهای منتهی به استان های جنوبی کشور چیست؟ چرا با وجود دو ایستگاه بازرسی ناجا در قطرویه و بردسیر، اتوبوس حامل کالا و مسافر قاچاق با ۳۰ درصد اضافه وزن غیرمجاز باز هم توانسته بدون هیچ مشکلی به راه خود ادامه دهد؟
۳ـ شرکت حمل ونقل مربوطه که مسئولیت کنترل فنی اتوبوس و صلاحیت راننده در اختیار را برعهده دارد، تا چه میزان مسئول سانحه ای است که توانسته راننده معتاد و سودجو را به کارگیرد؟
۴- صلاحیت فنی و جسمی راننده توسط چه نهادها و دستگاههای نظارتی تائید شده و به وی مجوز فعالیت در حوزه حمل مسافر داده شده است؟
۵ـ چرا احدی از مسافران با وجود آنکه ۳۸ نفر از آنان سربازان وطیفه تحصیلکرده و دانش آموخته دانشگاه های کشور بودند، به رفتار راننده در حمل کالا و مسافر قاچاق و سرعت غیرمجاز اعتراض نمی کند؟ و با وجود شبکه تلفن همراه در دسترس، این رفتار پرخطر را به مراکز انتظامی طول مسیر گزارش نمی‌دهد؟
انتظار است دستگاه محترم قضایی با بررسی دقیق پرونده، متخلفان این سانحه دلخراش را که منجر به فوت ۱۳ سرباز لیسانس وظیفه وطن شد و موجی از نگرانی را در خانواده ها ایجاد کرد،به میز محاکمه بکشاند و گزارش کامل آن را برای تسکین افکار عمومی منتشر کند.ایمان داریم دستگاه قضایی مملکت در این رابطه به عدالت رفتار می کند.
