نگاهی گذرا به حوزه فرهنگ و هنر استان فارس در سالی که گذشت /حوزه فرهنگ یا حوزه سیاست؟مسئله این است!

سعید نظری – (نقل از مجله شاخه طوبی) حوزه فرهنگ و هنر استان فارس در سالی که گذشت تنش‎های با طعم و عطر سیاسی و حزبی جدیدی را تجربه کرد که پیش از این کمتر شاهد آن بودیم. در عین حال در همین سال برگزاری برنامه های ابتکاری جدیدی همچون گر هنر فارس،گذر هنر عاشورایی با تلفیق هنرهای چندگانه بار دیگر به آسمان پر ستاره فرهنگ و هنر شیراز فروغی دوباره بخشید و شیراز را آماده گذار از دوران فترت فرهنگی و هنری خود کرد. روند حاشه های با عطر جدال های سیاسی در حوزه فرهنگ استان فارس با تغییر مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و انتصاب «بهزاد مریدی» چهره نزدیک به دولت اعتدال و تدبیر، دامنه‎ی گسترده‎تر به خود گرفت.
اگر چه دستگاه‎های اجرایی _ فرهنگی مختلفی از مرکز مدیریت حوزه‎های علمیه استان فارس و معاونت فرهنگی اجتماعی شهرداری شیراز و صدا و سیما و نیروی مقاومت بسیج گرفته تا مراکز آموزشی مثل آموزش و پرورش و دانشگاه‎ها و جهاد دانشگاهی خود را متولی حوزه فرهنگ می‎دانند و با ارقام نجومی که در اختیار دارند به دلیل فقدان مدیریت متمرکز، اقدامات تکراری و سیاستگزاری‎های جزیره‎ای و ضعف مدیریت و برنامه‎ریزی تاکنون نتوانسته‎اند به این حوزه حساس سامانی بدهند اما لبه تیغ تیز انتقادات در تمام طول سال ۹۳ متوجه عملکرد مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی بود و به قول این دیکته نوشته اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس بود که برخی توانستند از آن غلط بگیرند.
«بهزاد مریدی» مدیرکل منصوب شده از سوی دولت اعتدال و تدبیر در مدت زمان کوتاهی پس از استقرار در ساختمان حافظیه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی، در اقدامی خلاقانه حد فاصل باغ ملی تا آرامگاه حافظیه در شیراز را که پیش از این به بهانه طرح توسعه فرهنگی شیراز توسط شهرداری شیراز سنگفرش شده و به پیاده رو تبدیل شده بود، را به اجرای برنامه‎های «گذر هنر» شامل برپایی نمایشگاه هنرهای تجسمی و نیز موسیقی زنده و تئاتر خیابانی تبدیل کرد اما گذر هنر آغازی شد تا همزبان و همسو با سراسر کشور برخی مدیران و فعالان جناح مخالف دولت ساز مخالف خود را کوک کرده و از هر فرصتی برای بیان انتقادات خود بهره بگیرند. نخستین انتقادات شدید به عملکرد اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از سوی امام جمعه شیراز و رییس شورای فرهنگ عمومی این استان رقم خورد.

آیت الله «اسدالله ایمانی» مهرماه ۹۳ از عبور در محل برپایی مراسم گذر هنر در انتقاد به نواخته شدن موسیقی زنده خودداری کرد؛ هرچند که دفتر امام جمعه شیراز اقدام آیت الله را صرفا به دلیل مسافت طولانی تا محل برگزاری همایش اعلام کرد اما وی مراسم شب شعر غدیر را که قرار بود «غلامعلی حدادعادل» رئیس کمسیون فرهنگی مجلس سخنران آن باشد، پس از آنکه با کنسرت موسیقی در مسیر گذر هنر روبرو شد، بدون هر سخنی ترک کرد.
به دنبال این اقدام امام جمعه شیراز، خیل انتقادات علیه عملکرد مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز شد تا آنجا که شهردار شیراز در اقدامی عجیب‎تر که بنابر اعلام مسئولان شورای ترافیک استان فارس بدون هماهنگی با استانداری انجام شده بود، پیاده رو سنگفرش شده حافظیه را به روی خودروهای عبوری گشود.
هرچند شهردار شیراز نابودی هزینه های چند صد میلیونی سنگفرش حافظیه را غیر سیاسی و بی ارتباط با مسائل گذر هنر خواند اما مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی معتقد بود در تمام دنیا رسم است که خیابانی را برای استفاده مردم از هوای پاک اختصاص دهند. وی گفت: مطبوعات باید دلایل مسدود شدن خیابان جلو تالار حافظ را از شهرداری سؤال و شهردار این شهر را به مناظره دعوت کنند. هنوز انتقادات به برنامه های هفته فرهنگ فارس که در ایام عید غدیر و با نام گذر هنر برگزار شده، فروکش نکرده بود که اجرای تئاتری تکراری در گذر هنر عاشورایی در شیراز بار دیگر تهدیدات و انتقادات جدی را علیه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس از سوی جناح مخالف دولت تشدید کرد.
اسناد منتشر شده از سوی روابط عمومی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی نشان می‎داد این تئاتر در زمان مدیرکل سابق فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور جمعی از مدیران سیاسی و نظامی دولت قبل هم برگزار شده و هیچ یک انتقادی به آن نداشته‎اند، اما زمینه برای برخی فعالان سیاسی و اجتماعی همسو با دولت قبل برای برگزاری تجمعات اعتراض آمیز در شیراز علیه برنامه‎های فرهنگی فراهم شد.
در این بین سردار «غلامحسین غیب پرور» فرمانده سپاه فجر استان فارس نیز به جمع منتقدان برنامه‎های فرهنگی استان فارس پیوست و در جمع مسئولان هیئات مذهبی شیراز گفت: به اسم گذر و هنر مطرب می‎آورند و ادای روضه اباعبدالله را در میآورد. من با اجازه نماینده ولی فقیه در استان بصورت جدی تذکر میدهم که با اعتقادات مردم بازی نکنید.
فرمانده ارشد سپاه فجر اضافه کرد: آقای مسئول فرهنگی استان چرا از افراد جاهل دعوت می‎کنید؟ رعایت کنید؛ حرمت نگه دارید! این مملکت مال امام حسین(ع) است. رهبری می‎فرمایند «شیراز سومین حرم اهل بیت(ع)» ما باید به این سمت برویم که پشت شیراز کلمه مقدس آورده شود. وی ادامه داد: درباره این مسئله دو پاسخ به ما داده اند: یک، برخورد شما سیاسی است و دو، در زمان مدیر کل قبلی هم چنین اتفاقی افتاده است. چرا برخورد نکردید؟ به خود سیدالشهدا قسم اگر خبردار می‎شدم برخورد می‎کردم. ساحت دینی ساحت رو در بایستی نیست.
غیب پرور تصریح کرد: هنوز هم تذکر می‎دهیم ولی بدانند که صبر ایوب نداریم و قبلا هم نشان دادیم و آن روزی که احساس تکلیف کنیم چشممان را روی هم می‎گذاریم. همزمان با انتقادات امام جمعه شیراز و فرمانده سپاه فجر، جامعه روحانیت مبارز شیراز و جمعی از تشکلهای دانشجویی همسو با جریان اصولگرایی نیز در بیانیه‎ای انتقادی خواستار عملکرد سنجیده‎تر مسئولان فرهنگی در این شهر شدند و برخی از ائمه جمعه فارس نیز از اعتراض‎های امام جمعه شیراز به عملکرد حوزه فرهنگ و هنر حمایت کردند.
در ادامه اختلافات سیاسی و فرهنگی در استان فارس و همزمان با دهه فجر و ماه های آخر سال نیز چندین کنسرت موسیقی در شیراز از جمله کنسرت موسیقی لیان به رغم دریافت مجوز از اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیروی انتظامی لغو مجوز شده و اجرا نشد.
نکته حائز اهمیت اینکه قبل از اجرای موسیقی پیامک‎های حاوی شماره تلفن همراه مدیران دستگاه‎های انتظامی و امنیتی برای برخی شهروندان از شماره‎ای ناشناس ارسال شده و که از شهروندان میخواست ضمن تماس با این شماره مخالفت خود را با برگزاری کنسرت موسیقی در شیراز اعلام کنند.
این بار نیز آیت الله ایمانی بار دیگر نسبت به برگزاری برخی کنسرت‎های موسیقی در شیراز تذکر داد و گفت: انگار اسم ها دارد جا به جا می شود، به جای حرم سوم اهل بیت(ع) تبدیل می شویم به دهکده موسیقی در ایران، هر روز کنسرت موسیقی. من مخالف موسیقی و هنر نیستم، تاکنون دهها جلسه با هنرمندان مختلف داشته ام و حمایت های مختلفی هم از هنرمندان انجام دادهام که البته وظیفه داشته ام، اما ما برای ترویج موسیقی هم وظیفه داریم؟
همه انتقادات آیت الله ایمانی متوجه مدیرکل جدید بود بلکه سابقه برگزاری کنسرت های متعدد به دوران مدیران کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس در دولت دهم و نهم بر می گشت که جز برگزاری کنسرت موسیقی برنامه دیگری نداشتند.
نماینده ولی فقیه در استان فارس که در جلسه ۸۴ شورای فرهنگ عمومی استان سخن می‎گفت، افزود: آمار بگیرید ببینید برگزاری کنسرتهای موسیقی در حرمهای اول و دوم اهلبیت(ع) چه میزان است، این همه آموزشکده موسیقی، آیا نیاز است؟ آن هم آموزشگاههایی که مختلط است، این همه کنسرت موسیقی در فضایی مختلط با حضور دختر و پسر و مرد و زن در کنار هم.
آیت الله ایمانی گفت: خواننده ای که صدا و سیما برنامه های او را حذف می کند، عکس هایی که از خودش در فضاهای مجازی با زنان لخت و نیمه عریان گذاشته خجالت آور است، آیا صحیح است که کنسرتش را برگزار کنیم.
وی تصریح کرد: این معنی ندارد که تهران بخواهد برای ما تصمیم بگیرد، ما قیم نیاز نداریم، شورای فرهنگ عمومی باید برای برگزاری کنسرت ها هم چهارچوب تعیین کند، اینکه چه افرادی، چگونه و در چه فضایی این کنسرت ها را برگزار کنند. اگرنه نیروهای مومن نمی توانند تحمل کنند و من از زمانی وحشت دارم که تقابلی ایجاد شود و جمع کردن آن امکانپذیر نباشد.
در همین حال «علی جنتی» وزیر فرهنگ و اراشاد اسلامی ئهم اسفندماه به شیراز سفر کرد و به برخی از اظهارات ائمه جمعه در حوزه موسیقی و فرهنگ پاسخ داد. وی در جمع خبرنگاران شیرازی گفت: کنسرت هایی که برگزار می شود با دقت به آن مجوز داده شده و بیشتر ترانه هایی که در آنها خوانده می شود شعر و آهنگ های آن بررسی شده و اجرای گروه ها از نزدیک بازدید شده و بعد از آن مجوز صادر می شود.
وزیر ارشاد ادامه داد: بعد از آن وزارت ارشاد به عنوان دستگاه حاکمیتی رسمی کشور که حساسیت ها را می شناسد باید از آن حمایت کند اما متاسفانه با توجه به سلیقه های مختلفی که در بعضی از شهرستانها وجود دارد گاهاً دیده میشود بعضی حساسیت ها بیجایی که از طرف ائمه جمعه و بعضی از مقامات قضایی است، برخوردهایی صورت میگیرد و بعضی از عناصر دیگری که در جامعه احساس مسئولیت دینی میکنند، گمان میکنند این موضوع با ارزشهای دینی مغایرت داشته باشد.
جنتی عنوان کرد: تلاش ما این است که همه این افراد را توجیه کنیم که ما هم به این ارزشهای دینی حساس هستیم و تلاش داریم ملاحظات مذهبی را هم در این برنامهها بگنجانیم.
وزیر ارشاد گفت: برخی از ائمه محترم جمعه که اظهارنظر میکنند بیشتر از روی انگیزه های دینی و احساسات مذهبی آنان است اما افراد دیگری که از طریق بعضی از سایتهای خبری، فضای مجازی و برخی از نشریات تحریک میکنند، انگیزه های سیاسی دارند.
جنتی با تأکید بر اینکه وقتی مجوزی داده میشود همه باید به قانون تن بدهند، گفت: نباید اینگونه باشد وقتی یک دستگاه رسمی مجوزی صادر میکند افراد دیگری به صورت قانونی و غیرقانونی با این قضیه برخورد کنند البته موارد این موضوع نادر بوده است یعنی مجموع برنامه هایی که در کشور انجام شده، بسیار زیاد بوده و متاسفانه موارد دیگری هم بوده است که در بعضی از شهرستانها با مخالفت مواجه شدند.
اظهارات وزیر ارشاد هم باعث نشد که موج انتقادات از عملکرد دستگاه زیر دستش در شیراز فرو کش کند.
«سیداحمدرضا دستغیب» نماینده مردم شیراز در خانه ملت نیز در واپسین روزهای سال از عملکرد دو دستگاه ارشاد اسلامی و میراث فرهنگی انتقاد کرد و گفت: از نحوه ی عملکرد اداره کل فرهنگ و ارشاد و میراث فرهنگی فارس انتقاد دارم.
به گفته وی به نظر می رسد این دو دستگاه پاسخگوی انتظارات و مطالباتی که در شان شیراز به عنوان یک شهر مذهبی و تاریخی باشد نبوده اند. دستغیب با اشاره به این که کارهای روی زمین مانده ی فراوانی در شهر شیراز وجود دارد، افرود: حوزه فرهنگ را نباید اسیر برخی حاشیه ها کرد که کار اصلی روی زمین باشد.
وی ادامه داد: در جلسه ای که با وزیر فرهنگ و ارشاد و ریاست سازمان میراث فرهنگی داریم نگرانی‎هایمان را مطرح می کنیم و حتما باید رویه فعلی اصلاح شود و گرنه آسیب جدی به بدنه ی فرهنگی استان وارد خواهد آمد.
دبیر هیئت امنای حرم مطهر شاهچراغ(ع) تصریح کرد: فکر می‎کنم یک جریان دارد راهبری می کند که یک چهره دیگری از شیراز غیر از سومین حرم اهل بیت ارائه کند. برخی کارشناسان معتقدند خیل انتقادات علیه دستگاه های فرهنگی وابسته به دولت در استان فارس، بیش از آنکه ریشه در واقعیات داشته باشد، به نگاه سیاسی اصولگرایان مخالف دولت در کشور و تغییر مدیر سابق اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس باز می گردد؛ موضوعی که سردار غیب پرور فرمانده سپاه فجر آن را رد می کند و معتقد است کدام عالم فرزانه این رفتارها را تایید کرده، ما مرید علما هستیم، تاکنون یک نفر از علما رفتار وزارت ارشاد را تایید نکرده اند، حالا با کدام حجت شرعی، آقایان سر مردم را با برگزاری کنسرت گرم می کنند.
وی ابراز کرد: والله قسم که مخالفت های بنده بر مبنای مسائل سیاسی نیست، اگر قبلا هم از وقوع چنین اتفاقی و برگزاری کنسرت موسیقی مبتذلی مطلع می شدیم، قطعا این حرف ها را می زدیم.
غیب پرور گفت: اینجا دیار ۱۵ هزار شهید است، سومین حرم اهل بیت(ع)، امروز نماینده مقام معظم رهبری در استان، آیتالله ایمانی، علما و خانواده شهدا، از رفتار ارشاد، ناراحت هستند.
فرمانده سپاه فجر فارس با بیان اینکه دل پردردی دارد و تاکنون تنها برای کمک به حفظ آرامش استان، سکوت کرده است، گفت: البته من ایشان (مدیرکل فرهنگ و ارشاد فارس) را علمی و فرهنگی ندیدم، البته منظور از علمی بودن داشتن مدرک نیست.
وی تصریح کرد: توصیه این است که مدیرکل محترم دقت کند، بزرگترهای ایشان هم دقت کنند، گوش مردم را کر نکنند، مسئولان دلسوز هم با این حرفها نمی ترسند. غیب پرور تاکید کرد: برادرانه توصیه میکنم، اقتضائات استانی را قبل از هر برنامه فرهنگی و هنر در نظر بگیرند، پیشنهاد هم داده ایم که هر اقدامی را ابتدا تحلیل کنند، اینطور نیست که آقایان مطرب بازی راه بیندازند و بگویند کاری به مردم نداریم.
بهزاد مریدی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در پاسخ به همه انتقادات مطرح شده، معتقد است حوزه فرهنگ حوزه سیاست، یک جانبه گرایانه و سلبی نیست، بلکه برعکس، فرهنگ یک حوزه تعاملی است که باید شایسته تک تک اهالی هنر باشد.
مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس با رد کردن نظری مبنی بر غیرکارشناسی بودن برخی برنامه ها در «گذر و هنر» تاکید کرد: بحث کارشناسی را نمی دانم چه کسی قرار است تحلیل کند؟ اول این که گذر و هنر برای اولین با در کشور اتفاق افتاده است و خوشبختانه فضای ارزشمندی را بوجود آورده است تا جایی که ۳۰۰ هزار نفر از این گذر بازدید کرده اند.
بهزاد مریدی با انتقاد شدید از کسانی که همیشه سعی دارند در همه حوزه ها خودشان را خبره بدانند و کارشناس معرفی کنند تاکید کرد: فکر می کنم دوران این تفکر به سر آمده، حوزه فرهنگ حوزه ای تخصصی است. وی با بیان اینکه به هر حال در هر کاری نقصان وجود دارد گفت: بنده هیچ ادعایی نداشته و ندارم ولی یک جانبه گرایانه نباید به میدان رفت.
مریدی داشتن نگاه سلبی و حذف کردن و گنارگذاشتن را به دور از عقلانیت و انصاف عنوان کرد و افزود: باید با نگاهی حرکت کنیم که نقصان ها را آرام آرام تصحیح و زیباسازی کنیم و اگر نگاه سلبی می خواست جواب دهد تا کنون این اتفاق افتاده بود. مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی فارس حوزه نقد را جز لاینفک حوزه هنر دانست و افزود: اینکه چه معیاری در بحث مدیریت این گونه نقادان استوار است، بر می گردد به سلایق یک عده خاص که سال ها گفته اند و حرف زده اند و سال ها فشار آورده اند و از هر حربه ای برای مقابله استفاده کردند.
این مسئول فرهنگی در تشریح افکار منتقدانی که فضای موجود را به وجود آورده اند با مستثی کردن امام جمعه شیراز و فرمانده سپاه فجر گفت: این افراد فکر می کنند شهدا، علما و روحانیت، فقط متعلق به خودشان است. کسانی که با نگاه مصادره کننده، در تمام حوزه ها می خواهند ورود کنند و اظهار فضل نمایند، که بنده به شدت مخالف این قضیه هستم و معتقدم هیچ کس نمی تواند در همه حوزه ها صاحب نظر باشد.
حالا اما در آغاز سال ۱۳۹۴ برخی کارشناسان معتقدند آنچه در حوزه فرهنگ استان فارس اتفاق افتاده ادامه تنش های سیاسی است که در کشور در این حوزه وجود دارد و بیش از آنکه شخص مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی در سیبل انتقادات مخالفان قرار گرفته باشد این عملکرد علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در تیررس منتقدان و مخالفان سیاست های فرهنگی دولت قرار دارد.
استان فارس در حالی سال ۱۳۹۳ را به پایان رساند که کشمکش های لفظی و رسانه ای در حوزه فرهنگ آرامش و امنیت این مهد فرهنگ و ادب را نشانه رفته اما هنرمندان و فرهنگ وران این استان در خیال سالی توام با آرامش خاطر به استقبال سال ۱۳۹۴ رفتند.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

Time limit is exhausted. Please reload CAPTCHA.