در نشست بررسی آثار صفدر دوام مطرح شد:فرهنگی نویسی دشوارترین طریقی است که هر روزنامه نگار می تواند بر آن گام بگذارد/نویسنده یادداشت “نکات” مهم را هنرمندانه به مخاطب خود ارائه می دهد
خبر پارسی – یک روزنامه نگار شیرازی با انتقاد از جای خالی اخلاق در رسانه ها گفت: اخلاق رسانه ای حلقه مفقوده بسیاری از رسانه ها و فعالان رسانه ای است.
حسن دهقان،دبیر صفحه فرهنگی روزنامه افسانه درشیراز، که در بیست و یکمین نشست روزنامه نگار در زوم،آثار مطبوعاتی صفدر دوام خبرنگار حوزه فرهنگ روزنامه عصر مردم را بررسی می کرد،با تمجید از بینش مطبوعاتی این روزنامه نگار با سابقه گفت:پیله تعصب،استفاده از منابع کور،تحریف،کلی بافی،زهر افزایی،اغراق و تظاهر بر قلم بسیاری از ما تنیده شده است و این موضوع ستون اخلاق را در روزنامه نگاری فارس به لرزه در خواهد آورد.با این حال قلم صفدر دوام،از سایه های شوم و انگل های روزنامه نگاری مبراست و من ندیده ام که قامت قلمش به خرقه تزویر آلوده شود.
این روزنامه نگار و منتقد هنری با اشاره به حوزه کاری صفدر دوام گفت: او یک فرهنگی نویس است و به همین بهانه می خواهم بگویم به زعم من ،فرهنگی نویسی دشوارترین طریقی است که هر روزنامه نگار می تواند بر آن گام بگذارد.معتقدم برای نوشتن در حوزه فرهنگ باید هم با شعر و داستان عجین بود و هم با موسیقی دم خور بود.باید تئاتر را بشناسی و از سینما و هنرهای تجسمی کم و بیش بدانی.
دهقان بر این باور است که یک خبرنگار تازه کار هم با اغماض می تواند از نشست خبری ،تخصصی در حوزه های اجتماعی و اقتصادی،گزارشی هرچند دست و پا شکسته بنویسد اما آیا می توان او را بدون هیچ پیشینه ای به جلسه ای با موضوع تئاتر فرستاد؟آیا اگر کارگردان نمایش از ابزورد بودن نمایش سخن گفت و دیگری از تئاتر تجربی گروتسک سخن به میان آورد،خبرنگار می تواند آنچه را که نمی داند بنگارد؟از سوی دیگر مواجهه فرهنگی نویسان با هنرمندان روی دیگر دشواری فعالیت در این حوزه است.افرادی که در عین فرهیختگی،بسیار زودرنج،حساس و متنوع هستند و گرفتن ۱۰ دقیقه وقت مصاحبه از آن ها شاید از مصاحبه با وکلا و وزرا دشوارتر باشد.
وی در ادامه ، ثبات و ماندگاری صفدر دوام در بیش از یک دهه در حوزه فرهنگ را از ویژگی های این روزنامه نگار دانست و گفت:او با اغلب شاعران،نویسندگان و پژوهشگران حوزه ادبیات شیراز گفت و گو کرده و خود نیز دستی بر آتش شعر دارد.
دبیر صفحه فرهنگی روزنامه افسانه انتخاب سوژه و زمان شناسی صفدر دوام را مطلوب توصیف کرد و گفت:دوام با تجربه ای که در این سال ها کسب کرده،برای انتخاب سوژه و ایده پردازی در رابطه با درونمایه آثارش،برخلاف بسیاری دیگر از روزنامه نگاران دچار مشکل نیست و موضوعاتی که در یادداشت ها و گزارش های او نمود پیدا کرده،خود گواه این مدعاست.
وی با اشاره به ستون یادداشت امروز روزنامه عصر مردم گفت:صفدر دوام در این ستون به بیان دغدغه های شخصی و ژورنالیستی خود می پردازد و به روز بودن سوژه از نکات مثبت این ستون به شمار می رود اما یکنواختی در نگارش و ادبیات آن ملال آور به نظر می رسد و اغلب نمی تواند مخاطب را پای یادداشت میخکوب کند.این موضوع به ویژه در ورودی یادداشت های او بروز بیشتری پیدا می کند در حالی که ورودی،ستون اصلی هر متن ژورنالیستی از خبر گرفته تا گزارش و مصاحبه و سرمقاله است.در واقع این ورودی است که یقه مخاطب را می گیرد و او را پای یادداشت و گزارش می نشاند و امروز دعوای بسیاری از مانیفست های رسانه ای بر سر همین ۵۰ تا ۱۰۰ کلمه ای است که سرنوشت حتا یک روزنامه را رقم می زند و معتقدم :ورودی های کلی،بی محتوا و گاه متورم و فاقد جذابیت های کلامی،یک متن را محکوم به شکست می کند و فرصت خوانده شدن را از آن می گیرد.
این روزنامه نگار منتقد حضور نداشتن مردم در متن یادداشت های صفدر دوام را نیز قابل بحث دانست و گفت:مردم اگر خود را در بدنه یک یادداشت ژورنالیستی حس نکنند،از آن دل می کنند.در واقع یک یادداشت بدون مردم نگاری و قرار دادن طیف وسیعی از بدنه جامعه در متن،به افاضه فضل و تریبونی برای بیان نظرات شخصی مبدل می شود و مخاطب را در ورطه بی اعتمادی می غلطاند.
به اعتقاد دبیر صفحه فرهنگی روزنامه افسانه ،مردم امروز در یادداشت به دنبال یاد گرفتن نیستند و روزنامه نگار نباید خود را در جایگاه آموزگار ببیند.مخاطب از روزنامه نگار جوانب مختلفی از یک رویداد را می خواهد که از دید مردم عادی جامعه پنهان است و یا آن را می بیند اما به سادگی از کنار آن می گذرند.
وی همچنین بیان بدیهیات،استفاده از ادبیات خشکِ معیار و ریتم کسل کننده را از دیگر نکاتی دانست که یادداشت های صفدر دوام از آن رنج می برد.اگرچه استفاده از پیشینه و رعایت انصاف از نکات تحسین برانگیز یادداشت نگاری در آثار این خبرنگار ۴۰ ساله است.
دهقان با یادآوری سبک های جدید خبر نویسی در رسانه های جهان گفت: “خبر نویسی” صفدر دوام اگرچه هنوز طرفدارهای پروپا قرص خودش را دارد،اما در دو دهه اخیر به چالش جدی کشیده شده است.طرفداران شیوه سنتی خبر نویسی یا همان “هرم وارونه” هنوز بر این باورند که وظیفه رسانه تنها خواندن بی واسطه دیتاهای خبری از یک رویداد و پاسخ به ۶ سئوال اساسی موسوم به عناصر خبری است.هواداران هرم وارونه و وی گفت ، وی افزودهای ملال آور معتقدند مخاطب فرصت خواندن گزارش های ۱۰۰۰ کلمه ای را ندارد و تازه اگر هم داشته باشد این وظیفه ما نیست اخباری را که می توان در ۲۰۰ کلمه خلاصه کرد در ۱۰۰۰ کلمه به او بدهیم اما مخالفان این شیوه نیز بر این باورند که دوران استیلای ادبیات خشکِ معیار بر روزنامه نگاری به سر آمده و روایت گری در گزارش و خبر و ارائه تغییر حرف اول و آخر را می زند.
دهقان یاد آور شد: نقل و قول های طلایی،استفاده از پیشینه و نیز رنگ و توصیف که با مشاهدات عینی میسر می شوددر کنار اطلاعات بکر مواردی هستند که به یک خبر جان می دهند اما امثال من و صفدر دوام و بسیاری دیگر از خبرنگاران و روزنامه نگاران شیراز و البته ایران از این قافله جا مانده ایم.
وی گرفتار شدن در ورطه روش های سنتی و نقل قول های طولانی در آثارصفدر دوام را باعث از بین رفتن ریتم مناسب آغازین گزارش و دلسرد شدن مخاطب دانست و گفت: شرایط موجود و پرداختن به دو عنصر مهم چرایی و چگونگی در گزارش های صفدر دوام کمرنگ است و او در بهترین شرایط،تنها به ارائه آنچه خود از محتوای گزارش برداشت کرده،می پردازد.در واقع گزارش های او پایان بندی مناسبی ندارد.پایان بندی که تقریبا به حکم تمام روش های جدید گزارش نگاری باید به ورودی بازگشت داشته باشد و فوت کوزه گری را در پایان بندی گزارش رو کند.
این روزنامه نگار منتقد افعالی چون “می نماید”،”می باشد”،”می گردد” یا عباراتی چون “گفتنی است”، یا “در راستای” و عبارات مشابه را افعال و عباراتی منسوخ در ادبیات ژورنالیستی امروز دانست و گفت:این اقعال و عبارات هنوز در گزارش ها و متون صفدر دوام دیده می شود.
دهقان در پایان از اطلاعات خوبی که صفدر دوام در نوشته های خود به مخاطب می دهد به نیکی یاد کرد وگفت:مخاطب روزنامه از اطلاعاتی که این روزنامه نگار به او می دهد،پشیمان نمی شود.
در این نشست همچنین اسماعیل عسلی سردبیر روزنامه عصر مردم نیز با اشاره به پیشینه مطبوعاتی صفدر دوام و انس و الفت او از نوجوانی با شعر و کتاب و روزنامه گفت:مسیری که این روزنامه نگار از ۱۵ سالگی تا حالا طی کرده نشان می دهد که او راه را عوضی نیامده و اهلیت لازم را برای کار در روزنامه دارد.
به اعتقاد وی ،صفدر دوام از برخی ویژگی های ذاتی یک خبرنگار برخوردار است و حافظه ای انباشته از اطلاعات پراکنده،پیرامون شخصیت های سیاسی،علمی و ادبی استان و کشور دارد و از این نظر او بایگانی طبقه بندی شده ای در ذهن خود دارد،با این همه دوام هنوز نگاه شش دانگی به زمان و مکان و وقوع خبر ندارد و او باید نگاه تحلیلی خود را در خبر نویسی تقویت کند و به آمار و ارقام نیز در تحلیل اخبار توجه بیشتری نشان دهد.
وی جرات و جسارت دوام در مصاحبه گرفتن از شخصیت های مهم ادبی در استان و کشور را ستود ولی در عین حال گفت:دوام گاهی اوقات مقهور مصاحبه شوند می شود و برای به چالش کشیدن مسئوولین از حافظه سرشار از اطلاعات خود کمک نمی گیرد.
سردبیر روزنامه عصر مردم یادداشت ها و گزارش های صفدر دوام را از تعبیرات و نگاه شاعرانه اش خالی ندانست و گفت:طبع لطیف و نگاه شاعرانه دوام به رویدادها اگرچه قلم او را خواندنی تر می کند اما گاهی برای تعیین درجه تاثیر گذاری نوشته هایش دچار سردرگمی می شوی.
وی در پایان صفدر دوام را از هر گونه آلودگی رایج خبری در میان روزنامه نگاران مبرا دانست و گفت:او در تنظیم آثار خود هرگز به آگهی و یا رپرتاژ آگهی فکر نمی کند و حتا زیر پوست اخبار اقتصادی اش نیز یک دغدغه فرهنگی نهفته است.
منصور اوجی شاعر معروف و معاصر شیرازی نیز که در نشست نقد و بررسی آثار صفدر دوام شرکت کرده بود در سخنانی کوتاه گفت:بیش از ۲۰ سال است که صفدر دوام را می شناسد و ستون و نیم ستون این روزنامه نگار به تعبیر من “کوتاه مثل آه” است.دوام قلمش روشن و شفاف است.با این وجود به او توصیه می کنم یادداشتِ یادداشت نویس های بزرگ را بخواند و بخواند و بخواند…
محمد عسلی صاحب امتیاز و مدیر مسئوول روزنامه عصر مردم نیز در بیست و یکمین نشست روزنامه نگار در زوم ،برگزاری این نشست ها را در جهت رشد فکری روزنامه نگاران شیرازی مثبت توصیف کرد و گفت:نگرانی برای اقتصاد روزنامه و ترس از بازخورد مطالبی که در روزنامه منتشر می کنیم همواره دلمشغولی من به عنوان یک مدیر رسانه است و امیدوارم آگاهی بخشی این نوع جلسات ترس ما را در مسیر پرخطری که پیش رو داریم کمتر کند.
وی با بیان اینکه هر نقد عملکردی از هر روزنامه نگار و یا عکاسی بدون لحاظ کردن شرایط محیط کاری و اوضاع و احوال سیاسی و شناختن شخصیت فرد وارد نیست گفت:در نقد صفدر دوام نیز باید بگویم یک نوع پراکندگی ذهنی در جمع آوری مطالب در کار دوام است که هنوز نتوانسته یک سبک نوشتاری شاخصی ارائه بدهد که مثلا آن سبک بیان کننده شاکله فکری او باشد و صفدر دوام هنوز به عنوان یک خبرنگار حوزه ادبی نتوانسته فضای ادبیاتی شهر را به خوبی ترسیم کند و اثر بخشی قدرتمندی در این حوزه داشته باشد.
سعید نظری روزنامه نگار و منتخب علی البدل شورای پنجم شهر شیراز نیز در این نشست گفت: نزدیک به دو دهه قلم زدن در حوزه ادبیات باید کم کم از صفدر دوام یک عبدالعلی دستغیب بسازد لذا به او توصیه می کنم وارد عرصه سیاست نشود که به مزاج او سازگار نیست.او تا زمانی که از شفیعی کدکنی می نویسد خوب می نویسد اما وارد حوزه سیاست که می شود مخاطب سرگیجه می گیرد!
نظری اطلاعات دوام را در باره شناخت شخصیت های فرهنگی استان خوب توصیف کرد و گفت: گاهی حتا فکر می کنیم او شماره شناسنامه اهالی فرهنگ فارس را نیز می داند و اگر مطالعاتش را در همین حوزه بیشتر کند می توان امیدوار بود که او یک منتقد ادبی خوبی شود.
دبیر سلسله نشست های روزنامه نگار در زوم نیز در این نشست یادداشت نویسی را یکی از پرطرفدارترین و تاثیر گذارترین گونه های روزنامه نگاری دانست و ویژگی عمده این گونه از روزنامه نگاری را کوتاه نویسی توصیف کرد.
فرزاد صدری به تفاوت یادداشت نویسی و مقاله اشاره کرد و گفت:در یادداشت ما با “نکته” سروکار داریم و در مقاله با “مطلب” و بر خلاف نویسنده مقاله که عمدتا “نظریه پرداز” است نویسنده یادداشت “نکات” مهم را خیلی هنرمندانه به مخاطب خود ارائه می دهد.
وی ویژگی کوتاه بودن یادداشت را عاملی دانست تا نویسنده از بیان یک کلمه اضافه نیز پرهیز کند لذا از صفدر دوام خواست برای ویرایش یادداشت های خود،آن را با یادداشت های ،ستون نویس های حرفه ای مطبوعات مقایسه کند و از بیان کلمات اضافه در یادداشت پرهیز کند.
صدری در پایان ،شروع زیبا و پایان بندی استادانه را لازمه کار هر یادداشتی دانست و گفت اگر پایان یک یادداشت برای شما آغاز یک تلنگر در ذهنتان بود نویسنده یادداشت را تحسین کنید.
بیست و یکمین نشست روزنامه نگار در زوم در سالن اندیشگاه مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس عصر پنج شنبه چهارم خرداد با حضور اهالی رسانه استان برگزار شد.
